Światło i płomień - Richard Butterwick

 

Wydawnictwo Literackie, Moja ocena 6/6
Długo trwała lektura. To skomplikowana i wymagająca,a do tego obszerna książka. Zdecydowanie do podczytywania we fragmentach, nie od razu.
Prof. Butterwick, brytyjski historyk, badacz dziejów Polski i Litwy w XVIII stuleciu, opowiada tym razem o ostatnich dekadach Rzeczypospolitej. Trudne czasy, z którymi, jak twierdzi autor, nadal, mimo upływu stuleci, nie uporaliśmy się, jako naród.
Obojętnie jak byśmy nie spojrzeli na ten okres, na ostatnie lata, dekady wolnej Polski, był to czas awantur i zdecydowanie straconych szans, możliwości, które można było wykorzystać. Nie zrobiono tego bo...no właśnie. Co za tym stoi? Dlaczego Polacy dopuścili do rozbiorów, dlaczego nie zrobili wszystkiego żeby Polskę ocalić?
A może Polska była w takim stanie, że sama siebie pogrążyła? Te i wiele innych pytań nasuwa się każdemu kto myśli o tym temacie i kto rozpocznie lekturę Światła i płomienia.
Każde spojrzenie, każda analiza tego typu kwestii będą mocno subiektywne. Autor uważa, że mieliśmy szansę jako naród, jako Polska, ale jej nie wykorzystaliśmy. Mieliśmy szansę przed 1. rozbiorem, zaprzepaściliśmy ją. Po pierwszym szoku wywołanym podziałem kraju, Polacy z pełną energią działali, robili wiele żeby kraj ocalić. Dowodem na to jest chociażby Sejm Wielki i Konstytucja 3 Maja. Dlaczego nic z tego nie wyszło? Dlaczego dzieje Polski potoczyły się tak, a nie inaczej? Odpowiedź na te i wiele innych pytań znajdziecie w tej świetnie napisanej, bardzo ciekawej książce.
Mechanizmy działania Polaków, konkretnych grup społeczeństwa, ścieranie się chociażby grup oświeconych ze szlachtą, co by tu nie mówić o dyskusyjnej kulturze i podejściu do ojczyzny, próby reform kontra prywata, wszystko bardzo ciekawie opisane, poparte bogatym materiałem źródłowym.
Magnaci, szlachta uboższa, tragiczny ostatni władca Polski i jego próby działania, budowania własnego stronnictwa, agresywne państwa ościenne, prywata, to i wiele innych spraw doprowadziły do kolejnych rozbiorów. Trudno jednoznacznie podać konkretne przyczyny rozbiorów, nie jest to proste. Ba, cała książka nie jest prosta. Jednak warto sięgnąć po tę niezwykłą, bardzo ciekawą i doskonale opracowaną książkę. Jest to chyba najlepsza pozycja o Polsce okresu rozbiorów, przyczynach, skutkach. Polecam.