Skrzywdzeni i poniżeni - Fiodor Dostojewski

 

Wydawnictwo MG, Moja ocena 6/6
No jaką ja inną ocenę mogę dać dziełu takiego mistrza, jak Dostojewski?! Pytanie czysto retoryczne. Bo Fiodor Dostojewski wielkim pisarzem był. Poza tym ja uwielbiam książki tego autora, chociaż nie ukrywam, są trudne, ale zmuszają do mylenia i pokazują ponadczasowe cechy człowieka. Nie inaczej jest ze Skrzywdzonymi i poniżonymi.
To pierwsza naprawdę duża książka Dostojewskiego po jego powrocie z zesłania. Jak w żadnej innej dotąd autor swojego bohatera, Iwana Piotrowicza, młodego pisarza, przyobleka w swoje cechy charakteru. To postać, jak wspomniałam młodego literata, pisarza, który ledwo wiąże koniec z końcem, dobrego, mądrego, altruistycznego człowieka.Wania, bo tak go autor nazywa, stara się przeżyć w wielkim mieście pisząc niewielkie artykuliki do prasy, opowiadania, ulotki. Dodatkowo Wania kocha, i to jak kocha. Jego serce należy do pięknej Natalii Nikołajewnej. Nasz bohater kocha ją miłością wielką, wręcz idealistyczną. Dla ukochanej jest gotów na wszystko, mimo iż ta zakochuje się w kimś zupełnie innym.
Cechy charakteru Wani, jego przemyślenia, los nierozłącznie splatają się z drugim bohaterem tej historii. Jest nim miasto, a konkretnie Petersburg. Miasto XIX wieku, z jednej strony piękne, mgliste tajemnicze, a z drugiej strony okrutne, ponure, nędzne. Pomiędzy sceny z miasta, ale i z duszy Dostojewski wspaniale wkłada przemyślenia o człowieku, jego czynach, o tym czym naprawdę jest człowieczeństwo.
Jak to zwykle u Dostojewskiego treść jest skomplikowana, a jednocześnie bardzo prosta, uniwersalna. Dotyczy pewnych aspektów moralnych, pewnych prawd, sytuacji, które mogą się stać udziałem każdego z nas, w każdym momencie. Przy czym, co istotne, poruszanych przez autora spraw nie należy traktować dosłownie. Są one raczej przenośnią i pretekstem, sposobem do pokazania czegoś więcej.
Studium psychiki ludzkiej, które Dostojewski rozkłada na czynniki pierwsze, w tej książce jest bardzo mocne, wręcz namacalne i wnioski do których dochodzimy z autem aż bolą. Studium ludzkich czynów i duszy w Skrzywdzonych i poniżonych jest jednym z najmocniej wybrzmiewających, najdłużej tkwiących w pamięci czytelnika. Szkoda, ze ta wspaniała książka pozostaje w cieniu innych bardziej znanych dzieł pisarza.
Co prawda mnóstwo tu emocji, rozmyślań, długich, często zawiłych monologów, nie każdemu musi to się podobać. Jednak bez wątpienia to wspaniała i warta lektury książka. Fiodor Dostojewski to specyficzny pisarz. Albo się jego dzieła podziwia, kocha, albo się ich nie znosi. Ja należę do tej pierwszej grupy. Polecam, zdecydowanie polecam.