131. urodziny Mariana Falskiego...

Marian Falski, pseudonim  Rafał Praski ur. w 1881r. w miejscowości Nacz koło Nowogródka. 
Był słynnym pedagogiem, działaczem oświatowy  i twórcą najsłynniejszego Elementarza:).
W 1910r. została wydana w Krakowie pierwsza wersja Elementarza Mariana Falskiego pt. Nauka czytania i pisania. Ukazanie się tego podręcznika było wydarzeniem o historycznym znaczeniu w literaturze polskiej i światowej. Na międzynarodowej wystawie podręczników dla dzieci w Brukseli podręcznik Falskiego został uznany za jeden z najlepszych na świecie.  
Jego autor podkreślał, że bardzo ważne znaczenie ma odpowiedni moment rozpoczynania nauki czytania. Mając na uwadze harmonijny rozwój psychoruchowy dziecka, przestrzegał, by nie rozpoczynać nauki czytania zbyt wcześnie, czyli „przed wejściem w okres drugiego ząbkowania, gdyż niektóre dzieci wkrótce po rozpoczęciu nauki czytania zaczynają zacinać się, jąkać, bełkotać – nie tylko przy czytaniu, lecz i przy mówieniu w ogóle, następuje też jednocześnie powstrzymanie postępów dziecka w opanowywaniu mowy swobodnej”

 Najważniejsze zasady, jakimi Falski kierował się w opracowaniu podręcznika do nauki czytania dla dzieci, były następujące:

• rozpoczynanie nauki powinno być prowadzone od wyrazów i prostych zdań, a nie od litery,
• poznawanie liter i głosek powinno być produktem analizy wyrazów,
• tekst do czytania powinien składać się ze znanych dziecku słów,
• wyrazy powinny być przeważnie jednosylabowe,
• nauczanie należy zaczynać od tekstu pisanego, a nie drukowanego,
• przy nauczaniu czytania trzeba posługiwać się rysunkiem 

Ala ma kota to zdanie, które każdy nierozerwalnie łączy z Elementarzem Mariana Falskiego. Zdanie to padło dopiero w wydaniu z lat 30. W najwcześniejszej wersji Ala okazuje się właścicielką psa Asa i kota, nie wymienionego jednak z imienia. 
Co ciekawe zdanie to w swojej pierwotnej, wręcz obecnie kultowej wersji istnialo do 1949 r., kiedy to Elementarz został przystosowany do powojennych realiów.
Ostatnia wersja podręcznika ukazała się w 1974 r., już po śmierci autora. Przedmiotem zmian były przede wszystkim ilustracje (pierwsze wydanie z 1910 r. ilustrował Jan Rembowski, malarz związany m.in. z secesją). 
Janusz Grabiański wykreował świat nowoczesny, kolorowy, pełen samochodów, dobrej architektury, modnie ubranych ludzi. 
Inną ciekawostką związaną z tekstem Elementarza jest postać jego bohaterki, obecnej w słynnym zdaniu Ali. Była nią urodzona w 1922 r. Alina Margolis, z której mamą Marian Falski się przyjaźnił. Kiedy Ala skończyła siedem lat, Falski przyniósł jej w prezencie Elementarz, z dedykacją Ali z Elementarza - Autor; niżej dopisał: Ala ma kota. Ala została lekarką i działaczką społeczną, brała udział w powstaniu w getcie warszawskim, była żoną Marka Edelmana. 
Alina Margolis-Edelman jest autorką książki Ala z elementarza, wspomnień z czasów dzieciństwa przed wojną i dorastania w jej trakcie.

Na koniec, kilka słów o Marianie Falskim. 
W Kuźnicy Grabowskiej majątek posiadali teściowie Mariana Falskiego – Oxnerowie. Falski bardzo chętnie odwiedzał posiadłość.
Obecnie mieści się tam Muzeum Oświaty jego imienia. W odremontowanym XVIII-wiecznym budynku możemy obejrzeć jednoklasową szkołę powszechną z okresu międzywojennego, czyli czasów najintensywniejszej pracy Mariana Falskiego, a w sali obok – historię oświaty w Polsce, od zaborów po dzień dzisiejszy. 
Marian Falski był doskonałe wykształcony, studiował na Politechnice Warszawskiej. Uczęszczał też na tajne wykłady organizowane przez Uniwersytet Latający. Po studiach na krótko objął posadę guwernera, ale został aresztowany za działalność antycarską i przynależność do PPS. Udało mu się wyjechać do Szwajcarii, gdzie poznał swoją przyszłą żonę – Irenę Reginę Oxnerównę. 
Podczas I wojny światowej Falski, nadal na emigracji, studiował w Wiedniu dydaktykę czytania i pisania, psychologię i pedagogikę. 
W 1917 r. doktoryzował się z zagadnień psychologii czytania. 
Zaraz po wojnie Falscy mieszkali przez pewien czas w Kuźnicy. W 1919 r. Falski rozpoczął pracę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zajmował się reformowaniem oświaty w Polsce. 
W czasie II wojny światowej, Falscy działali w konspiracji. Pomagali m.in. w/w Alinie Margolis. 
Po wojnie Falski zajmował się badaniami statystycznymi w oświacie, jednak szybko władze komunistyczne odsunęły go od pracy. W 1967 r., broniąc studenta UW Adama Michnika, podpisał List 34. 
Profesor Marian Falski zmarł w Warszawie 8 października 1974 r. Miał 93 lata.


Źródło: wikipedia, reedukcja.pl, culture.pl,  Falski Marian, Z okruchów wspomnień, Bydgoszcz 2007.