Ciężar natury. Jak zmiany klimatu wpływają na umysł, mózg i ciało - Clayton Page Aldern

 

Wydawnictwo Bo.wiem, Moja ocena 5/6
Książka ta to jedna z tych lektur, które czyta się z rosnącym niepokojem, ale też z poczuciem, że wreszcie ktoś nazywa rzeczy po imieniu. Clayton Page Aldern nie pisze kolejnej książki o topniejących lodowcach czy podnoszącym się poziomie mórz. On pokazuje coś znacznie bliższego – jak kryzys klimatyczny wchodzi w nasze ciała, głowy i emocje. I robi to w sposób zrozumiały, poruszający i bardzo ludzki.
Autor od początku uświadamia czytelnikowi, że zmiany klimatu to nie abstrakcyjny problem przyszłych pokoleń. To coś, co dzieje się tu i teraz, często w sposób niewidoczny. Nie zawsze zauważymy, że fala upałów wpływa na nasze decyzje, relacje czy zdrowie psychiczne. A jednak – jak pokazują badania przywoływane w książce – gorąco może zwiększać agresję, obniżać koncentrację, pogarszać pamięć i sprawiać, że częściej popełniamy błędy. 
Aldern przytacza zaskakujące, a czasem wręcz szokujące przykłady. W gorące dni sędziowie imigracyjni częściej odrzucają wnioski o azyl, a arbitrzy sportowi mylą się częściej niż zwykle. Wysoka temperatura nie tylko męczy – zmienia sposób, w jaki działa nasz mózg. Stajemy się bardziej impulsywni, mniej empatyczni, szybciej się irytujemy. Cieplejszy świat dosłownie sprawia, że łatwiej robimy sobie krzywdę.
Jednym z najmocniejszych wątków książki jest temat traumy klimatycznej. Aldern pokazuje, że stres pourazowy nie dotyczy wyłącznie żołnierzy czy ofiar przemocy. Coraz częściej doświadczają go osoby, które przeżyły pożary, powodzie, huragany czy długotrwałe susze. Katastrofy klimatyczne zostawiają ślad nie tylko w krajobrazie, ale też w psychice. 
Autor opisuje ludzi, którzy stracili domy, poczucie bezpieczeństwa, a czasem całe swoje dotychczasowe życie. Ich mózgi reagują podobnie jak u osób po innych traumach: pojawiają się problemy ze snem, lęk, depresja, trudności z koncentracją. To ważny głos w dyskusji, bo wciąż zbyt rzadko mówi się o psychicznych kosztach kryzysu klimatycznego.
W książce pojawiają się pojęcia, które jeszcze niedawno brzmiały obco, a dziś stają się coraz bardziej powszechne: lęk ekologiczny, żałoba klimatyczna, melancholia środowiskowa. Aldern opisuje osoby, które opłakują ginące ekosystemy, zmieniające się pory roku, krajobrazy dzieciństwa, które już nie wrócą. 
To bardzo poruszające fragmenty, bo pokazują, że reagowanie smutkiem, strachem czy bezsilnością nie jest oznaką słabości. To normalna reakcja na nienormalną sytuację. Autor nie bagatelizuje tych emocji, ale też nie zostawia czytelnika bez nadziei.
Ogromnym atutem jest szeroka perspektywa. Aldern zabiera nas w podróż od rolniczych regionów Kalifornii, gdzie upały wpływają na zdrowie i wydajność pracowników, aż po arktyczne tereny Saamów, których tożsamość i kultura są zagrożone przez zmiany środowiskowe. Dzięki temu widać wyraźnie, że kryzys klimatyczny nie jest abstrakcyjnym globalnym problemem, lecz sumą bardzo konkretnych, ludzkich historii.
Choć książka opiera się na rzetelnych badaniach naukowych, nie jest suchym raportem. Styl Alderna jest przystępny, momentami poetycki, a przede wszystkim empatyczny. Autor potrafi tłumaczyć skomplikowane procesy w prosty sposób, bez upraszczania ich sensu. Dzięki temu Ciężar natury czyta się jak dobrą opowieść, a nie jak akademicki wykład.
To nie jest książka, po której czujemy się lekko i beztrosko. Ciężar natury potrafi wytrącić z równowagi, wzbudzić lęk i smutek. Ale jednocześnie daje coś bardzo ważnego: zrozumienie. Pokazuje, że nasze zmęczenie, rozdrażnienie czy niepokój mają swoje głębsze przyczyny i że nie jesteśmy z nimi sami. 
Co istotne, Aldern zostawia też miejsce na nadzieję. Nie obiecuje prostych rozwiązań, ale przypomina, że wiedza to pierwszy krok do zmiany..
Ciężar natury to książka ważna, aktualna i bardzo potrzebna. Polecić ją można każdemu, kto chce zrozumieć, jak zmiany klimatu wpływają nie tylko na planetę, ale też na nas samych. To lektura, która zostaje w głowie na długo i zmienia sposób patrzenia na świat.

 

Homo (nie tylko) sapiens. Inna opowieść o naszych przodkach - Agnieszka Krzemińska

 

Wydawnictwo Literackie, Moja ocena 6/6
Homo (nie tylko) sapiens. Inna opowieść o naszych przodkach to książka, która zaskakuje już od pierwszych stron. Autorka zabiera nas w podróż do czasów, o których każdy z nas coś kiedyś słyszał, ale niewielu wie coś więcej czy próbowało te czasy zrozumieć. Podróż wspaniała, porywająca. Co istotne, autirka nie przekazuje swojej wiedzy mentorskim, wykładowym tonem. Nic z tych rzeczy. Zamiast tego snuje żywą, pełną ciekawości i pasji opowieść, która jednocześnie otwiera oczy i budzi zainteresowanie oraz pobbudza wyobraźnię. 
Krzemińska prezentuje prehistorię zupełnie inaczej, niż uczono nas w szkole. Zamiast prostych schematów mamy tu prawdziwe życie: pełne zwrotów, niespodzianek, trudnych warunków i wyborów, które nie zawsze prowadziły do postępu. Dzięki temu przeszłość przestaje być odległym, zaszufladkowanym światem, a staje się bliska, pasjonująca i zaskakująco ludzka. 
Jednym z największych atutów książki jest sposób, w jaki autorka obala popularne mity. Romantyczny obraz, jak można by myśleć - „zdrowego życia na łonie natury” zostaje poddany weryfikacji i w sumie obalony. Krzemińska z realizmem pokazuje, że życie naszych przodków było pełne niedoborów, chorób i ciężkiej pracy, choć jednocześnie niepozbawione kreatywności, współpracy i zadziwiającej odporności. 
Szczególnie interesujące są fragmenty dotyczące roli kobiet i dzieci. Autorka przypomina, że kobiety nie były biernymi obserwatorkami, lecz aktywnymi uczestniczkami życia społeczności – polowały, tworzyły, podejmowały decyzje i wpływały na rozwój kultury. Dzieci natomiast funkcjonowały w świecie, w którym twarde zasady mieszały się z troską i czułością. To bardzo ciekawe spojrzenie, które pozwala lepiej zrozumieć prehistorię. 
W tle pojawia się także szeroka panorama ewolucji. Losy Homo sapiens i jego krewniaków opisane są nie jako prosta droga ku doskonałości, lecz pełna zakrętów opowieść o przetrwaniu. Krzemińska bardzo umiejętnie pokazuje, jak wiele gatunków współistniało, współpracowało, ale i rywalizowało, zanim ostatecznie na Ziemi pozostał tylko człowiek nam współczesny. 
Dużym plusem książki jest także to, że badaczka nie popada w sentymentalizm. Choć łatwo byłoby snuć historię o człowieku żyjącym w harmonii z naturą, autorka przypomina, że destrukcja środowiska i intensywna eksploatacja zasobów towarzyszyły nam od zawsze. Jednocześnie pokazuje, że nsi przodkowie byli znacznie bardziej mobilni i otwarci, niż często się zakłada. To, co prezentuje nam badaczka zaskoczy wielu czytelników. O wielu aspektach życia praludzi nie wiemy, nie wpadniemy na to nawet. Zaskakująca i bardzo ciekawa opowieść, w której autorka przekazuje najnowsze wyniki badań np. archeologów, ale i innych naukowców. 
To wszystko sprawia, że książka czyta się jak fascynujący, szeroki reportaż z pradziejów. Zamiast gotowych odpowiedzi dostajemy zaproszenie do myślenia, zadawania pytań i patrzenia na przodków z ciekawością, ale i podziwem. Tak, podziwem. 
Homo (nie tylko) sapiens to lektura nie tylko dla osób zainteresowanych prehistorią. To książka dla każdego, kto chce lepiej zrozumieć, skąd przychodzimy i dlaczego wciąż zmagamy się z tymi samymi dylematami. Pełna pasji, wiedzy i przystępnie podanej refleksji, zachwyca zarówno treścią, jak i sposobem opowiadania. 
To jedna z tych książek, które po prostu poszerzają horyzonty i robią to z ogromną lekkością. Polecam.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik) 

Wzgórze Aniołów - Magdalena Kordel

 

Wydawnictwo Znak, Moja ocena 5/6
Wzgórze Aniołów Magdaleny Kordel to powieść, która pachnie zimą, ciepłą herbatą i nadzieją. To jedna z tych książek, które otwierasz „na chwilę”, a po paru stronach orientujesz się, że siedzisz w niej po uszy. Świat, który Kordel tworzy, jest pełen emocji, zwyczajnych ludzi i małych cudów, które wcale nie muszą być nadprzyrodzone, by odmienić czyjeś życie. 
Główną bohaterką jest Aniela — kobieta, która w końcu zdobywa się na odwagę, by zmienić swoje życie. Gwarantuję, że będzie jej zazdrościć wiele z nas. Aniela sprzedaje dom, zostawia przeszłość za sobą i jedzie do Warszawy. Ta decyzja nie jest spektakularna jak w filmach, ale bardzo prawdziwa — pełna obaw, wątpliwości i jednocześnie cichej nadziei. W stolicy czeka na nią przyjaciółka Lola, kobieta o dużym sercu i jeszcze większej osobowości, która prowadzi klimatyczną kawiarnię. To miejsce stanie się dla Anieli czymś więcej niż punktem na mapie — będzie przestrzenią, gdzie spotkania zmieniają życie. 
To właśnie tam Aniela poznaje Jagodę i jej kilkuletniego synka Stasia. Chłopiec natychmiast ujmuje swoim prostym, przejmującym pragnieniem: marzy, aby Święty Mikołaj przyniósł mu… bezpieczny dom. To jedno życzenie, wypowiadane z dziecięcą wiarą, sprawia, że do książki wkracza delikatna magia świąt i głęboka refleksja o tym, jak wielu ludzi potrzebuje nie prezentów, lecz poczucia bezpieczeństwa i miłości. 
Równolegle poznajemy Martynę — młodą kobietę, której życie pękło jak szkło. Jej historia przejmuje, bo Kordel nie ucieka od bólu, ale też nie przeciąga go w melodramat. Pokazuje, że koniec czegoś może być jednocześnie początkiem — choć w pierwszej chwili zupełnie tego nie widać. 
Losy Anieli i Martyny splatają się w pewnym wyjątkowym miejscu. To właśnie wtedy czytelnik dostrzega, jak subtelnie Kordel prowadzi opowieść o aniołach. Nie takich ze skrzydłami, wierzgających w chmurach, ale tych ludzkich, cichych, obecnych na wyciągnięcie ręki. Autorka udowadnia, że czasem aniołem jest ktoś, kto poda pomocną dłoń, wysłucha albo po prostu z nami zostanie, kiedy jest trudno. 
Kordel ma ogromny talent do tworzenia atmosfery: ciepłej, miękkiej, pachnącej ciastem i zimowymi wieczorami. Jej język jest prosty, lecz pełen emocji — dzięki temu książkę czyta się szybko, a jednocześnie zostaje ona w człowieku na długo. Każda z bohaterek ma swój własny rytm, swoje rany i swoje światło, co sprawia, że czujemy się tak, jakbyśmy znali je od dawna. 
Wzgórze Aniołów to historia o przyjaźni, o zaczynaniu od nowa, o odzyskiwaniu wiary w siebie i w ludzi. To powieść, która pokazuje, że nawet jeśli życie chwilami boli, to wciąż kryje w sobie obietnicę czegoś dobrego. Trzeba tylko — jak pisze autorka — znaleźć właściwy klucz i odważyć się otworzyć drzwi. 
To idealna propozycja dla czytelników, którzy lubią powieści z sercem, przepełnione ciepłem i nadzieją, zwłaszcza na zimowy czas. Książka, którą warto mieć pod ręką, kiedy potrzebujemy oddechu i przypomnienia, że dobro naprawdę bywa blisko. Polecam z całego serca.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

 

Zabójstwo przed Gwiazdką. Kryminalny kalendarz adwentowy - Joel Jessup

 

Wydawnictwo IV Strona, Moja ocena 4,5/6
Zabójstwo przed Gwiazdką Joela Jessupa to książka, która w ciekawy sposób łączy klimat świąt Bożego Narodzenia z mroczną tajemnicą kryminalną. To nie jest zwykły kryminał – to czytelnicza zabawa, która trwa przez cały adwent. Każdy rozdział to jakby kolejna otwierana grudniowa karteczka w kalendarzu – pełna sekretów, napięcia i niespodzianek. 
Akcja książki rozgrywa się w niewielkiej, z pozoru cichej angielskiej wiosce o nazwie Candlestow. Mieszkańcy przygotowują się do świąt, dekorują domy, ćwiczą coroczne przedstawienie bożonarodzeniowe. Wszystko wygląda sielsko i spokojnie – aż do chwili, gdy podczas próby zostaje znalezione ciało pana Holly’ego. W jednej chwili świąteczny nastrój znika, a wioskę ogarnia strach i niepewność. 
Do sprawy zostaje przydzielony inspektor Twelvetrees – doświadczony policjant, który wie, że każdy, nawet najmniejszy szczegół, może mieć znaczenie. Nie działa jednak sam. Pomaga mu doktor Harper, emerytowana lekarka, która doskonale zna mieszkańców Candlestow, ich tajemnice, relacje i dawne konflikty. To właśnie ona często zauważa to, czego inni nie dostrzegają.
Ogromnym atutem tej książki jest jej forma. Od 1 grudnia aż do świąt bohaterowie – i czytelnicy – codziennie odkrywają nową wskazówkę. Tajemnicza postać podszywająca się pod „Adwenta” stopniowo odsłania mroczne sekrety mieszkańców wioski. Każdego dnia wychodzi na jaw coś nowego, coś, co zmienia spojrzenie na całą sprawę. 
Czytelnik nie tylko śledzi akcję, ale wręcz bierze udział w śledztwie. Można samemu próbować łączyć fakty, podejrzewać bohaterów, zmieniać typy i zgadywać, kto jest winny. To sprawia, że książka wciąga jeszcze bardziej.
Jessup świetnie buduje kontrast między ciepłym, świątecznym klimatem a narastającym napięciem. Choinki, światełka, kolędy i zapach świątecznych wypieków zderzają się z atmosferą strachu, podejrzeń i kłamstw. Dzięki temu historia jest jeszcze bardziej intrygująca – bo zło czai się tam, gdzie najmniej się go spodziewamy. 
Postacie są różnorodne i dobrze wykreowane. Każdy mieszkaniec Candlestow ma coś do ukrycia, własne problemy, urazy i tajemnice. Autor sprawia, że długo nie wiadomo, komu można zaufać, a kto tylko udaje niewinnego. 
Zabójstwo przed Gwiazdką to idealna propozycja dla osób, które lubią kryminały, ale nie chcą rezygnować ze świątecznego nastroju. To także świetna książka dla tych, którzy cenią zagadki, tajemnice i stopniowo odkrywane sekrety. Można ją czytać klasycznie, jednym ciągiem, ale największą frajdę daje czytanie jej dzień po dniu – dokładnie tak, jak prawdziwy kalendarz adwentowy. Polecam.

 

 

 

Daliśmy radę, chłopaku. Wspomnienia - Anthony Hopkins

 

Wydawnictwo Marginesy, Moja ocena 5,5/6
Daliśmy radę, chłopaku to książka, którą czyta się tak, jakby sam Anthony Hopkins siedział naprzeciw nas – przy kuchennym stole, z kubkiem herbaty, czasem się śmiejąc, czasem marszcząc brwi, a czasem po prostu milknąc na dłużej. Wyraźnie widać, że niektóre wspomnienia nadal bolą naszego bohatera. To nie jest typowa autobiografia, gładka, be zwiększych emocji. To gęsta, uczciwa, chwilami szorstka opowieść człowieka, który przeżył wiele, zrozumiał jeszcze więcej, a teraz potrafi mówić o tym do bólu szczerze. Ale czy o wszystkim potrrafi mówić? 
Hopkins wraca do swojego dzieciństwa w Port Talbot – szarego, zwyczajnego, pełnego braku wiary w sukces i przekonania, że „nieudacznik” powinien trzymać się w cieniu. To tło jest kluczowe, bo z niego nieuchronnie wyrasta późniejszy kontrast. Jakimś cudem człowiek uznawany za beznadziejnego ucznia zostaje jednym z największych aktorów swoich czasów. Hopkins opisuje tę przemianę z prostotą, bez triumfalizmu. Kluczowym momentem jest przypadkowe spotkanie z filmowym Hamletem z 1948 roku. Tojedno popołudnie odmieniło życie chłopca. Autor nie ukrywa, że sam długo nie rozumiał, dlaczego akurat ta historia go poruszyła. Po prostu coś w nim zapłonęło. I ten płomień nie zgasł już nigdy. 
Najciekawsze fragmenty dotyczą jego artystycznej drogi. Hopkins nigdy nie popada w mentorski ton, nie ma w nim chwały czy samouwielbienia. Pokazuje za to, jak wiele zawdzięcza swojej determinacji, ale też przypadkowi, szczęściu i ludziom, których spotkał po drodze. Opowieść o dostaniu się do Royal Academy of Dramatic Art dzięki monologowi Jaga jest fascynująca. To zdawało się być niemożliwym do spełnienia marzeniem. Stało się czymś niesamowitym za sprawą zupełnie nieprawdopodobnego zbiegu okoliczności. Jeszcze bardziej poruszają późniejsze spotkania – z Olivierem, Burtonem. Isttne i poruszające są i inne spotkania. Długo można je wymieniać. Trzeba po prostu o nich przeczytać. 
Hopkins świetnie pisze o aktorstwie. Kiedy opisuje, jak budował rolę Króla Leara na wspomnieniu stoicyzmu swojego ojca i dziadka, każdy czytelnik będzie poruszony i zachwycony. Ten i wiele innych fragmentów brzmią jak wyznania człowieka, który całe życie próbował zrozumieć samego siebie poprzez role, jakie grał. 
Najbardziej bolesna w książce jest jednak szczerość dotycząca życia osobistego. Hopkins nie owija w bawełnę – pisze o uzależnieniu, które zniszczyło jego małżeństwa i relację z dzieckiem. Nie usprawiedliwia się. Nie szuka taniej empatii. Pokazuje upadki takimi, jakie były: brutalne, czasem poniżające, prawie śmiertelne. Trzeźwość jawi się tu nie jako triumf, lecz codzienne zobowiązanie, ciężka praca. Hopkins doskonale rozumie, że jego sukces zawodowy nie zawsze szedł w parze z sukcesem w sferze prywatnej. 
Wiele miejsca nasz bohater poświęca samotności. Jak sam pisze, samotność to pragnieniu, które jest w nim równie silne jak lęk przed bliskością. To nie są typowe hollywoodzkie zwierzenia o „życiu w świetle reflektorów”. To raczej uniwersalny opis człowieka, który przez lata nie potrafił przyjmować miłości, a jeszcze dłużej nie umiał jej dawać.
Motyw przewodni książki – fotografia trzyletniego Tony’ego, porusza i to bardzo. Hopkins spogląda na chłopca, którym kiedyś był, z niezwykłą czułością. W tym jednym zdaniu „Daliśmy radę, chłopaku” mieści się chyba cała mądrość jego wspomnień: akceptacja błędów, duma z przetrwania, brak potrzeby udawania, że życie było czymś innym niż było.
Daliśmy radę, chłopaku to pięknie niedoskonała książka. Opowiada ona o człowieku utalentowanym, trudnym, wrażliwym, czasem zagubionym, zawsze jednak szczerze próbującym zrozumieć samego siebie. To lektura, która inspiruje, ale przede wszystkim porusza – nie tanimi wzruszeniami, lecz prawdziwością. Jeśli ktoś szuka autobiografii gładkiej i efektownej, to nie ta lektura. Jeśli jednak chce usłyszeć głos człowieka, który przeszedł długą drogę, potknął się niezliczoną ilość razy, a mimo to potrafi dziś spojrzeć na dawnego siebie z czułym uśmiechem – ta książka jest strzałem w dziesiątkę. 
Po prostu: dali radę. I Hopkins, i trzyletni Tony.

 

 

Mrok jest po naszej stronie - Katarzyna Zyskowska

 

Wydawnictwo Znak Literanova, Moja ocena 5,5/6
Mrok jest po naszej stronie to powieść, którą można opisać jednym słowem: bardzo poruszająca. Ale byłoby to niesprawiedliwe, bo Zyskowska tworzy historię tak bogatą, wielowarstwową i pełną szczegółów, że to zdecydowanie coś więcej niż opowieść o miłości w trudnych czasach. To książka o ludziach złapanych między własnym sercem a wirującą historią. Stało się to jakby poza nimi, niezależnie od ich woli. To wszystko z wielka historią, która nieustannie wdziera się w ich życie.
Jednym zdaniem, to książka o miłości, która nie miała prawa się wydarzyć. A gdy sie zdarzyła to....
Fabuła zaczyna się w 1938 roku. To wtedy przypadkowe okoliczności łączą młodą pisarkę oraz żydowskiego prawnika, idealistę wierzącego w prawo, sprawiedliwość i możliwość zmiany świata. To spotkanie jest z pozoru drobne, nieistotne, ale ma w sobie coś wyjątkowego, brzemiennego w skutki.
Zyskowska pięknie opisuje moment, w którym rodzi się więź między dwojgiem ludzi. To nie jest wybuch szalonego romansu. To raczej ciche, powolne, ale niezwykle głębokie przyciąganie. Takie coś zdarza się tylko raz w życiu i to niewielu. Bohaterowie odkrywają w sobie wrażliwość, której nie znajdują nigdzie indziej. Ich rozmowy mają moc, a ich spojrzenia wprowadzają w historię delikatny dreszcz przeczucia, że coś się wydarzy, coś wyjątkowego..
Jednym z najważniejszych bohaterów jest niestety wojna. Na początku lektury można sądzić, że to bohaterka trzeciego planu. Szybko okaże się, że jest zupełnie inaczej. Autorka nie skupia się jednak na samej wojnie w sensie militarnym. Nie przytłacza czytelnika faktami czy scenami bitewnymi. Zamiast tego pokazuje, jak wielkie wydarzenia polityczne powoli oplatają życie bohaterów i jakie to czyni spustoszenie.
Mamy narastający antysemityzm, niepokój na ulicach, pierwsze represje, podziały społeczne – to wszystko Zyskowska wplata w tło, jakby chciała podkreślić, że właśnie tak wygląda rzeczywistość zwykłych ludzi w obliczu wielkich wydarzeń. Zawsze jest nie od razu dramatycznie, ale coraz bardziej duszno. To jakby protest book, książka ostrzegająca, ukazująca, że nieomal to samo dzieje się teraz, na naszych oczach.
Wracajmy do książki. Wojna rozdziela bohaterów. Każde z nich trafia na inną drogę, podejmuje inne decyzje, nieraz wywołane strachem, nieraz poczuciem winy, chęcią przetrwania albo wiernością własnym wartościom. To właśnie tu pojawia się najciekawszy motyw książki: przeznaczenie zesłało im miłość, ale historia zrobiła z nich wrogów i nadal robi mimo zakończenia wojny. Konforntacja miłości i nienawiści jest straszna.
Stało się tak nie dlatego, że przestali się kochać, ale dlatego że świat wymusił na nich wybory, z którymi trudno żyć – a jeszcze trudniej przebaczać.
Kiedy bohaterowie spotykają się ponownie, nie są tymi samymi ludźmi, których poznaliśmy w 1938 roku. Oboje przeżyli rzeczy, których nie da się już odłożyć na bok. Oboje noszą w sobie ciężar decyzji, ran i lęków. Ich dawna miłość wciąż w nich żyje, ale teraz jest jak żar przykryty popiołem. Ale mimo "normalnych" z pozoru czasów, powojennych, nic nie jest proste.
Zyskowska bardzo umiejętnie buduje atmosferę napięcia między tym, co było, a tym, co mogłoby być. Bohaterowie boją się prawdy, ale jeszcze bardziej boją się własnych pragnień. Czy mogą jeszcze być razem? A jeśli nie – czy potrafią chociaż sobie wybaczyć? Więcej nic już nie zdradzę. Nie chce odbierać wam przyjemności wynikającej z tej lektury.
Pisarka tworzy bardzo „ludzkich” bohaterów. Mają słabości, popełniają błędy, czasem wybierają źle. To sprawia, że łatwo ich zrozumieć i poczuć z nimi więź. Nic nie jest tu czarno-białe, zupelnie, jak w życiu. Nie ma jednoznacznych winnych i niewinnych. Są tylko ludzie uwikłani w historię, która zabierała prawo do łatwych decyzji i życia.
To, co szczególnie wyróżnia tę powieść, to emocje opisane bez patosu, ale z niezwykłą czułością. Widać, że Zyskowska rozumie, jak funkcjonuje pamięć, trauma i tęsknota. Widzimy, jak bohaterowie zmieniają się pod wpływem historii – i jak próbują do końca zachować człowieczeństwo.
Mrok jest po naszej stronie to także opowieść o pamięci – o tym, jak wydarzenia, nawet dawne, wpływają na teraźniejszość. To historia o wyborach, które wracają po latach, niezależnie od tego, jak głęboko próbujemy je zakopać.
Zdecydowanie warto przeczytać tę powieść. To książka dla osób, które cenią literaturę emocjonalną, ale jednocześnie subtelną. Dla tych, którzy lubią historie miłosne splecione z historią XX wieku, gdzie najważniejsze jest nie to, co dzieje się na froncie, ale to, co dzieje się między dwojgiem ludzi.
Zyskowska pisze pięknym, obrazowym językiem, wciąga w świat bohaterów i pozwala przeżyć z nimi każdy lęk, każdy dylemat, każdą namiętność. To książka, którą czyta się sercem – i która pozostawia w czytelniku ślad. Ta historia niesamowicie mnie poruszyła, szczególnie w kontekście tego, co dzieje się teraz wokół nas. Gorąco polecam. Zdecydowanie warto.

 

Rozważania niepoważne - Umberto Eco, Tomasz Stawiszyński

 

Wydawnictwo Noir sur Blanc, Moja ocena 5,5/6
Jeśli ktoś uważa, że filozofia to sztywne, niezrozumiałe dysputy prowadzone z zadęciem, to po lekturze tej książeczki zmieni zdanie. Rozważania niepoważne są genialne i powinny być przepisywane w ramach terapii śmiechem. Są one bowiem literackim psikusem, dowcipem jaki Umberto Eco spłatał światu nauki. Co dziwniejsze, ten świat nauki śmieje się z tego do łez. A ponieważ polskiemu wydaniu towarzyszą komentarze Tomasza Stawiszyńskiego, mamy duet idealny: mistrzów ironii i filozofii.
W książece mamy myśli, wywody Sokratesa, Platona, Arystotelesa i innych niezwykle poważnych filozofów, którzy stają się bohaterami poetyckich, szelmowskich miniatur autorstwa Umberto Eco. Jego rymowanki są bardzo ciekawe, niebanalne, lekkie, z przymróżeniem oka, ale zawsze trafne. Z charakterystycznym dla siebie uśmiechem autor demaskuje pompatyczność filozofii i nauki, jednocześnie niczego im nie ujmując. Wydaje się to niemożliwe, a jednak...
Jest coraz zabawniej, coraz szybciej i momentami dziwniej, ale przy tym wspaniale. Eco stworzył studencko-biesiadne pieśni na kongres naukowy i wiele innych np. wierszowane, zabawne teksty o poważnych sprawach, przezabawne rysunki filozoficzne i wiele innych. Jestem pewna, że będziecie zaskoczeni. Jest zabawnie i bardzo intelektualnie.
Jaki jest tego efekt? Książka, która bawi, zaskakuje i wciąga jak prywatny notatnik niesfornego profesora. Aż ma się ochotę usiąść na nudnym zebraniu i spróbować stworzyć coś podobnego.
Gdyby książka ograniczała się tylko do żartów, byłaby cudowną, zabawną ciekawostką. Ale polskie wydanie zyskuje dodatkowy wymiar dzięki komentarzom Tomasza Stawiszyńskiego. Bardzo cenię Stawiszyńskiego i jego spojrzenie na świat. Czytając jego komentarze mamy wrażenie, jakby mówił: „Śmiej się do woli, ale popatrz – tutaj Eco naprawdę trafia w sedno. Śmiej się, to nie jest ani zakazane, ani trudne”. Stawiszyński nie odbiera żartom lekkości; przeciwnie, wydobywa z nich to, co czyni je naprawdę wartościowymi. Dzięki temu czytelnik przechodzi od śmiechu do refleksji i z powrotem. W trakcie lektury mamy wrażenie rozmowy z kimś naprawdę inteligentnym. 
Zdecydowanie warto przeczytać Rozważania niepoważne. Dlaczego? Bo to książka, która jest błyskotliwa, wciągająca, pełna ironii i inteligencji. Jest zachwycająca i bardzo mądra.
To świetny literacki prezent od Eco. Pokazuje on nam, że filozofia może być zabawą, a zabawa – filozofią. A Stawiszyński dba o to, żebyśmy nie przeoczyli ani jednego ukrytego sensu. Polecam.

 

Franz Kafka: koszmar rozumu - Ernst Pawel

 

Wydawnictwo Marginesy, Moja ocena 6/6
Ernst Pawel w swojej książce dokonuje czegoś rzadkiego- odbiera legendzie aurę niedostępności i zastępuje ją fascynującym, namacalnym portretem człowieka. 
Ta książka rozprasza mity Kafki i robi to w sposób wyjątkowy. Efekt jest poruszający. Nawet trudno o tej książce coś napisać. 
Już na samym początku autor postawił sprawę jasno: mit o „znerwicowanym urzędniku” i samotnym geniuszu to zaledwie jedna z warstw, która przykryła człowieka. Pawel chciał tę warstwę zdjąć. Nie chodziło o to, by Kafka wyszedł z tego lepiej lub gorzej, lecz po to, by ujrzeć go w pełni: jako kogoś, kto był równocześnie profesjonalnym pracownikiem, oddanym urzędnikiem, i autorem świadomym swoich wyborów literackich. Mamy więc swoisty dualizm, w którym nasz bohater świetnie się sprawdzał. Ernst Pawel ukazuje to w sposób wyjątkowy. 
Badacz korzysta z wielu materiałów źródłowych. Dzięki temu książka jest jakby kroniką epoki. Ba, zarówno Kafka, jak i jego czasy są równoprawnymi bohaterami. Dzienniki i listy, oczywiście, są istotne, ale autor idzie dalej: sięga do kontekstów biograficznych, środowiskowych, do dokumentów urzędowych, do świadectw współczesnych. Dzięki opowieść wychodzi poza prywatne życie i staje się również portretem Pragi, środowiska żydowskiego przełomu XIX i XX wieku oraz ówczesnych zwyczajów pracy i życia. To książka o człowieku i o świecie, który go uformował — i obie te perspektywy Pawel prowadzi z równym mistrzostwem. Pawel potrafi genialnie oddać atmosferę Pragi — jej językowe złożenia, napięcia narodowościowe, kulturowe i religijne. To nie jest biografia wyjęta z kontekstu; to obraz człowieka wpisanego w skomplikowaną mozaikę swojej epoki. 
Co urzeka najbardziej, to sposób, w jaki autor demitologizuje Kafkę. Robi to przez ukazanie bohatera jako osoby wielowymiarowej, niejednoznacznej. Zamiast frazesu o nieudaczniku mamy opisy człowieka, który umiał „sprawnie obracać się w świecie”, zdobywał awanse, otrzymywał podwyżki, a przy tym prowadził życie wewnętrzne nie mniej intensywne. To czyni postać Kafki jeszcze bardziej tragiczną i ludzką. Kontrast między zawodowym sukcesem a literackim niepokojem jest wyjątkowo mocny i działający na czytelnika. 
Pawel rzetelnie przedstawia fakty i możliwe interpretacje. Trudne zagadnienia, np. stosunek Kafki do judaizmu, jego skomplikowane relacje z ojcem, związek z Felicją Bauer, romans z Mileną Jesenską — są omawiane z wrażliwością, dociekliwością i ludzkim podejściem. Autor świetnieukazuje napięcia, sprzeczności i wybory. Dzięki temu czytelnik otrzymuje nie gotową ocenę, lecz narzędzia do własnej refleksji. Oj zmusza nas autor do myślenia, analizowania, zmusza. Ale to bardzo dobrze. 
Dla mnie najbardziej wartościowe są fragmenty omawiające warsztat pisarski Kafki i jego świadomość literacką. Dzięki temu opowieść o życiu splata się z analizą dzieł. Bardzo ciekawe. 
Dla czytelników poszukujących czegoś więcej niż biograficznych anegdot, książka oferuje kontekst historyczno-kulturowy, który nadaje opowieści głębię, wspomniałam już o tym wcześniej. 
Jeśli szukać drobnych zarzutów, to można wskazać, że miejscami autor pozwala sobie na dłuższe dygresje historyczne, które mogą nieco rozpraszać czytelnika skoncentrowanego wyłącznie na osobie Kafki. Dla mnie były one wielkim atutem, ale wierzę, że są osoby, które to moze trochę nużyć. 
Franz Kafka: koszmar rozumu Ernsta Pawla to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć Kafkę nie tylko jako symbol literacki, lecz jako człowieka. To książka, która rozprasza mity po to by odsłonić bogactwo rzeczywistości bohatera. 
Gorąco polecam — zarówno miłośnikom prozy Kafki, jak i tym, którzy chcą rozpocząć z nim przygodę. To jedna z tych rzadkich biografii, które zmieniają sposób, w jaki patrzymy na literackiego geniusza, czyniąc go w rezultacie jeszcze bardziej przejmującym.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

 

Żubura - Rafał Grupiński

 

Wydawnictwo Poznańskie, Moja ocena 5/6
Żubura to poruszająca powieść, która od pierwszych stron wciąga czytelnika w świat tajemnicy, emocji i trudnych pytań o naturę dobra i zła. To książka, którą czyta się z prawdziwą przyjemnością. Ta przyjemność wynika przede wszystkim z faktu, iż intryga kryminalna jest naprawde dobra. Poza tym na uwagę zasługuje niezwykle sugestywny styl autora i bogactwo poruszanych tematów. W tej książce dzieje się oj dzieje, i to na każdej płaszczyźnie. 
Fabuła zaczyna się od brutalnego morderstwa młodego ziemianina, Konstantego Oporowskiego. Radca Teodor Goszczyński podejmuje śledztwo, a kilka kroków za zabójcą rusza również siostra Kostka, Makryna. Szybko okazuje się, że przeciwnik jest wyjątkowo sprytny i okrutny. Makryna wpada w jego pułapkę i znika. Sprawa nabiera jeszcze większej wagi. A to dopiero początek. Wiecej wam nie zdradzę. Nie chcę odbierać elementu zaskoczenia. Autor zaskakuje i to co chwila. Są to zaskoczenia, jak naajbardziej pozytywne. Żubura to z jednej strony historyczny kryminał, a z drugiej... 
To, co wyróżnia Żuburę spośród wielu innych powieści kryminalnych, to sposób, w jaki autor splata współczesne wątki z historią i filozofią. Grupiński zabiera czytelnika w podróż w czasie. I jejst to odległa podróż aż do rzymskiej prowincji sprzed ponad 15 wieków. W tych fragmentach poznajemy dramatyczne losy kobiet uciekających przed wojną. Pojawia się także św. Augustyn, uwikłany w intelektualne spory o wiarę i wolną wolę, które stają się tłem do refleksji nad cierpieniem i moralnością. 
Narracja jest płynna, a każdy rozdział przynosi nowe emocje. Autor z niezwykłym wyczuciem tworzy portrety psychologiczne swoich bohaterów, w tym samego zabójcy. Pokazuje ich wewnętrzne dylematy, motywacje i słabości, pozostawiając czytelnikowi miejsce na własną interpretację. Dzięki temu postacie wydają się niezwykle prawdziwe i wielowymiarowe. 
Żubura to książka, która skłania do myślenia o ludzkiej naturze. Zadaje pytania: czy zło rodzi się w człowieku, czy może istnieje poza nim – jako coś, co potrafi przejąć kontrolę? Czy cywilizacja naprawdę czyni nas lepszymi, czy jedynie ukrywa pierwotne instynkty? 
Mimo powagi poruszanych tematów, całość czyta się lekko i z ogromnym zainteresowaniem. Grupiński łączy historię, filozofię i kryminalną zagadkę w sposób przejrzysty i atrakcyjny, dzięki czemu książka trafia zarówno do miłośników kryminałów, jak i do osób lubiących literaturę bardziej refleksyjną. 
Żubura to niezwykle udana, bardzo ciekawa, mądra i emocjonująca powieść, która długo zostaje w pamięci. To książka, którą zdecydowanie warto przeczytać – dla atmosfery, dla bohaterów, dla intrygi, ale też dla pytań, które zadaje i na które nie daje łatwych odpowiedzi. Idealna propozycja dla każdego, kto szuka czegoś więcej niż typowy kryminał. Polecam. 

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

 

Trzech zabójców - Kotaro Isaka

 

Wydawnictwo Zysk i S-ka, Moja ocena 4,5/6
Trzech zabójców to nietypowy thriller, który przenosi czytelnika do mrocznego, a jednocześnie trochę absurdalnego świata tokijskiego półświatka. Autor znany jest z łączenia brutalnych tematów z humorem, ironią i zadziwiającą lekkością – i w tej książce również to widać. Nie jest to typowa opowieść o mafii; raczej dziwna, momentami surrealistyczna układanka, w której nic nie jest całkiem takie, jakim się wydaje. 
Fabuła skupia się na Suzuki – zwykłym nauczycielu, który po śmierci żony postanawia sam wymierzyć sprawiedliwość. Wstępuje do mafii, wierząc, że dzięki temu dotrze do winnych tragedii. Szybko odkrywa jednak, że jego plan wcale nie będzie prosty. Świat, do którego wchodzi, przypomina labirynt pełen zabójców o osobliwych zasadach, korporacyjnych struktur i ukrytych gier politycznych. Zadziwiający są płatni zabójcy, którzy wyglądają niczym pracownicy korporacji wyższego szczebla i do tego mają rozterki egzystencjalne :) A to tylko jeden ze smaczków tej zaskakującej książki. 
Autor wprowadza trzy ważne postacie – tytułowych zabójców – z których każdy ma własną filozofię, metody działania i cele. Dzięki temu książka zyskuje wielogłosowość i dynamikę, ale czasem również może sprawiać wrażenie chaotycznej. Mimo to ich wzajemne relacje, nieufne sojusze i nieprzewidywalne decyzje potrafią naprawdę wciągnąć. 
Jednym z największych atutów powieści jest atmosfera: mroczna, momentami wręcz groteskowa. Isaka lubi mieszać realizm z absurdem, dzięki czemu scena brutalnej walki potrafi niespodziewanie przejść w humor lub refleksję. Ten styl może podzielić czytelników – jednych zachwyci, innych zdezorientuje – ale na pewno trudno pozostać wobec niego obojętnym. 
Sam Suzuki to bohater cichy i niepozorny, ale właśnie dlatego tak ciekawy. Nie jest typowym mścicielem z kryminałów; nie umie walczyć, nie zna mafijnego świata, często działa po omacku. Jest inny, podobnie, jak inne są książki Kotaro Isaki. Suzuki próbuje zachowac godność, co w brutalnym środowisku jest bardzo trudne i wypada przejmująco. Widać to szczególnie gdy nasz bohater zaczyna rozumieć, że zemsta nie przyniesie mu ukojenia, a wręcz może zamknąć go w spirali przemocy. 
Książkę czyta się szybko dzięki krótkim rozdziałom, zwięzłym dialogom i intensywnemu tempu. Jednak warto przygotować się na to, że nie wszystkie wątki zostaną zamknięte tradycyjnie, a niektóre motywy pozostaną celowo niejednoznaczne. To powieść, która bardziej buduje nastrój i emocje niż stawia na klasyczne rozwiązania fabularne.
Trzech zabójców to bardzo ciekawa, oryginalna i nieszablonowa historia o zemście, moralności i świecie, w którym granice między dobrem a złem dawno zanikły. Choć momentami bywa dziwna lub chaotyczna, ma w sobie siłę, która zostaje w pamięci. To dobra propozycja dla osób, które lubią thrillery inne niż wszystkie – pełne czarnego humoru, nietypowych bohaterów i japońskiej specyfiki. Z pewnością warto tę książkę przeczytać. 

 

Paryż to zawsze dobry pomysł - Agnieszka Łopatowska

 

Wydawnictwo Filia, Moja ocena 5/6
Paryż to zawsze dobry pomysł to książka, która prezentuję paletę doznań tak charakterystycznych dla francuskiej stolicy. Autorka prezentuje nam różne oblicza Paryża. Jej ukochane miasto jest z jednej strony pogodne, magiczne, znane z pocztówek, jak i tę szorstką, kapryśną, czasem nieoczywistą. To nie jest kolejny przewodnik turystyczny. To raczej osobisty dziennik, lekcja niespiesznego włóczenia się po mieście, które nieustannie zmienia twarz, ale nieustannie jest magiczne.
Agnieszka Łopatowska pozwala się Paryżowi prowadzić. Nie narzuca rytmu, nie goni za atrakcjami z list do odhaczenia. Zatrzymuje się tam, gdzie inni przechodzą obojętnie: w zaułkach pełnych historii, na mostach, z których rozpościerają się widoki nieco inne niż te znane z filmów, w dawnych dzielnicach praczek itd. 
Autorka z pasją opowiada o tym, co przetrwało ze spuścizny barona Haussmanna – postaci wielkiej i kontrowersyjnej. Z równym zamiłowaniem opisuje wkład inżyniera Bienvenüe, ojca paryskiego metra, dzięki któremu to miasto stało się bardziej dostępne. Jest tu również miejsce dla wikingów i ich zapomnianych ścieżek, dla anonimowych praczek nadających ton codzienności, dla bohaterów pobocznych, bez których Paryż nie mógłby być Paryżem.
Wiele tekstów o stolicy Francji tonie w nostalgii, ale Łopatowska potrafi zachować równowagę. Nie idealizuje miasta, podkreśla jego złożoność, odrapane fasady, brud i kontrasty. Paryż jest u niej jak „wielki ślimak”. Jest to nawiązanie do układu urbanistycznego miasta. Paryż Łopatowskiej jest powolny, czasem kapryśny, ale fascynujący. To miasto, które żyje pełnią życia: pachnie świeżą bagietką, ale też kurzem staroci; zachwyca perfumami, ale i hałasem ruchu ulicznego; kusi przygodą, a jednocześnie zmusza do refleksji. 
Największą siłą książki jest to, że nie traktuje Paryża jak eksponatu, ale jak partnera, przyjaciela, co widac od pierwszej strony. I miasto i badaczka zapraszają nas do wspaniałej wędrówki. 
Łopatowska pisze lekko, ale nie powierzchownie. Jej eseje i mini-reportaże podszyte są solidną wiedzą historyczną i urbanistyczną, a jednocześnie mają w sobie dużo wdzięku. To połączenie sprawia, że czytelnik nie tylko chłonie atmosferę miasta, lecz także uczy się dostrzegać ukryte w nim warstwy – ślady kolejnych epok, które nadal są teraźniejszością miasta. 
Autorka pokazuje nam ukochane miasto, jak przyjaciela. Oprowadza nas i pokazuje je takim, jakim sama je odkryła – bez pośpiechu, z miłością i ciekawością. To książka, która rozbudza apetyt na własne podróże i własne odkrycia
Paryż to zawsze dobry pomysł to książka pełna ciepła, wiedzy i wrażliwości. Pokazuje Paryż nie jako miasto idealne, ale jako miasto żywe, z charakterem – miasto, które warto poznawać krok po kroku, nie tylko głównymi ulicami, lecz wszystkimi zmysłami. To lektura, która napełnia czytelnika zachwytem i nieodpartą chęcią natychmiastowego spakowania walizki. Polecam. 

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

 

Między Bogiem a Hitlerem. Kapelani wojskowi w służbie nazizmu - Doris L. Bergen

 

Wydawnictwo Bo.wiem, Moja ocena 6/6
Książka Doris L. Bergen to jedno z najważniejszych i najbardziej niepokojących, wręcz szokujących studiów dotyczących roli religii i kapelanów w strukturach nazistowskich Niemiec. Między Bogiem a Hitlerem wnika w problematykę, którą dotąd często marginalizowano. O tym problemie nie pisano, bo to księża, bo osoby duchowne, bo Bóg itd. 
Chodzi o obecność i działalność chrześcijańskich kapelanów w szeregach Wehrmachtu. Autorka nie poprzestaje tylko na portrecie duchownych w mundurach. Badaczka idzie o wiele dalej i proponuje szeroką, pełną niuansów analizę moralnej i instytucjonalnej dwuznaczności, w jaką uwikłane było duchowieństwo służące Trzeciej Rzeszy. Dla czynów "bohaterów" tego opracowania, nie ma usprawiedliwienia.
Bergen początkowo planowała skupić się wyłącznie na jednym fragmencie wojny – wydarzeniach roku 1941. Jednak wraz z postępem badań jej projekt stopniowo się rozszerzał. Ostatecznie powstała książka, która przenosi czytelnika nie tylko na fronty II wojny światowej, lecz również do realiów Republiki Weimarskiej. Autorka ukazuje, że aby zrozumieć lojalność, postawy i motywacje kapelanów Wehrmachtu, należy zacząć od momentu, gdy po klęsce 1918 roku duchowni wojskowi znaleźli się w dwuznacznej sytuacji: z jednej strony obciążeni odpowiedzialnością za moralne wsparcie armii, z drugiej – poszukujący sposobu odbudowania autorytetu Kościołów we wrogim, niestabilnym środowisku politycznym.To historyczne zakorzenienie okazuje się kluczowe. Umożliwia zrozumienie, jak mogło dojść do sytuacji, w której w armii Hitlera służyło blisko tysiąc kapelanów, często z pełną świadomością wspierających państwo dopuszczające się masowych zbrodni. Jednak to zrozumienie, jak i dlaczego, absolutnie, w najmniejszym nawet stopniu, nie usprawiedliwia tego, co "duchowni" zrobili ludziom w tym okresie. Gdy spojrzymy na historię kościoła tak w ogóle, szokujące jest, jak na przestrzeni kilkunastu wieków usprawiedliwiano religią pogromy, wojny, zabójstwa. Obrzydliwe. Ale wracajmy do omawianej książki. 
Badaczka niezwykle dokładnie rekonstruuje świat kapelanów Wehrmachtu. Korzysta z wielu materiałów: listów i pamiętników, fotografii, dokumentów wojskowych, raportów z frontu oraz relacji ofiar. Dzięki temu powstaje wielowarstwowy obraz grupy, która – choć pełniła funkcję religijną – stała się elementem większego systemu przemocy i nie ukrywajmy, aktywnie go wspierała. 
Autorka pokazuje, że kapelani byli nie tylko świadkami, lecz także aktywnymi uczestnikami życia armii. Ich zadaniem było budowanie morale, zagrzewanie do walki. Ich kazania i rozmowy podtrzymywały narrację, że wojna ma charakter moralnej misji, a działania Wehrmachtu – nawet te najbardziej brutalne – mogą być interpretowane jako część wyższego planu. To oni wzmacniali w żołnierzach przekonanie, iż „Bóg jest po naszej stronie”, co w kontekście hitlerowskich zbrodni brzmi dziś jak tragiczna ironia. 
Bergen unika jednak uproszczeń. Nie przedstawia kapelanów jako jednolitej, bezrefleksyjnej masy. Wśród nich byli gorliwi zwolennicy reżimu, byli też tacy, którzy starali się utrzymać pewien dystans – choć rzadko odważyli się na otwarty sprzeciw. Autorka pokazuje, jak splatały się lęk, konformizm, lojalność wobec państwa i Kościołów oraz potrzeba utrzymania kapłańskiej posługi w ekstremalnych realiach wojny. Ten swoisty moralny labirynt czyni książkę szczególnie wartościową.
Jednym z najmocniejszych wątków jest analiza, jak Kościoły – katolicki i protestancki – negocjowały swoje miejsce w strukturze państwa hitlerowskiego. Kapelani stali się narzędziem nie tylko militarnym, ale i ideologicznym. Poprzez sakramenty, kazania, pogrzeby i symbolikę sakralną sankcjonowali wojenną machinę. 
Bergen nie oskarża religii jako takiej; wskazuje jednak, jak łatwo instytucje wiary mogą zostać wykorzystane przez totalitarne państwo. W tym sensie książka staje się nie tylko studium historycznym, lecz także uniwersalnym ostrzeżeniem. Uświadamia ona, że etyczna odpowiedzialność duchownych jest szczególnie duża w momentach, gdy władza oczekuje od nich legitymizacji działań sprzecznych z podstawowymi wartościami moralnymi.
Styl Bergen jest rzeczowy, ale nigdy suchy. Autorka potrafi połączyć chłodny, rzeczowy warsztat historyka z głęboką wrażliwością na los jednostek – zarówno tych, którzy służyli w mundurach, jak i tych, którzy padli ofiarą nazistowskiego terroru. Dzięki temu jej książka nie jest tylko kroniką wydarzeń, ale także opowieścią o ludzkiej słabości, zagubieniu i dramatycznych wyborach w czasach ekstremalnych.
Między Bogiem a Hitlerem to lektura niezwykle ważna, ponieważ dotyka tematu, w którym historia stawia trudne pytania o odpowiedzialność moralną – nie tylko żołnierzy, lecz także kapłanów, instytucji i wspólnot. Książka Bergen zmusza do refleksji nad tym, gdzie przebiega granica między służbą a współudziałem, między wiarą a manipulacją nią. 
To także przestroga, szczególnie ważna w kontekscie tego, co dzieje się wokół nas. Polecam. Ta książka na zawsze pozostanie w mojej pamięci.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)

 

Ćwiczenia z dysonansu - Tomasz Stawiszyński

 

Wydawnictwo Znak Literanova, Moja ocena 6/6
Bardzo dobra i mądra książka. Idealna do podczytywania we fragmentach i do rozmyślania.
Ćwiczenia z dysonansu to książka, którą trudno zaszufladkować. Z jednej strony to zbiór felietonów, z drugiej jest to także rodzaj przewodnika po świecie pełnym intelektualnych pułapek, fejków i skrótów w każdej dziedzinie. Właśnie dlatego ta lektura robi tak duże wrażenie i jest tak bardzo potrzebna, właśnie teraz. Stawiszyński nie moralizuje, nie krzyczy i nie narzuca własnych poglądów. Zamiast tego zaprasza czytelnika do wspólnego myślenia. A myśleć – jak się okazuje – wcale nie jest łatwo, co widzimy na co dzień w mediach i nie tylko.
Autor wybrał 90 tekstów publikowanych na łamach „Tygodnika Powszechnego”. To felietony bardzo różnorodne – tematycznie, nastrojowo. W jednym tekście Stawiszyński rozważa, dlaczego ludzie tak chętnie wierzą w UFO, w innym przygląda się popularności współczesnych guru, którzy obiecują szybkie odpowiedzi na trudne pytania. Pojawiają się też odniesienia do filmów, literatury, mitologii, popkultury i filozofii. Autor pokazuje, że wszystko może stać się punktem wyjścia do refleksji. Ta różnorodność sprawia, że książkę czyta się zaskakująco lekko. Nie jest to jednak lektura „do poduszki”, bo niemal każdy tekst zostawia po sobie pytanie. Te pytania są różne, czasem niewygodne, czasem prowokujące, czasem wpędzające w smutek. Każde pytanie, każda kwestia zostają w czytelniku na bardzo długo. Śmiało możemy powiedzieć, że Ćwiczenia z dysonansu to ćwiczenia w myśleniu. 
Największą wartością tej książki nie jest to, że dostarcza wiedzy, lecz to, że pokazuje jak myśleć. Stawiszyński nieustannie zwraca uwagę na uproszczenia, którym wszyscy ulegamy – czy to w mediach społecznościowych, czy w codziennych rozmowach. Przypomina, że świat rzadko bywa tak jednoznaczny, jak sugerują nagłówki, memy i spory polityczne. 
W książce często powraca motyw dysonansu, czyli napięcia między różnymi, czasem sprzecznymi interpretacjami rzeczywistości. Autor nie próbuje tego napięcia zlikwidować. Wręcz przeciwnie. Stawiszyński uczy, pokazuje, jak je znosić, jak z niego korzystać. To te dysonansy są przestrzenią do autentycznego uruchomienia szarych komórek. 
To odświeżające i jakże miłe podejście, szczególnie w epoce, w której wszyscy oczekują od nas szybkich reakcji, jednoznacznych stanowisk - wszystko jest białe albo czarne i wszędzie mnóstwo papki medialnej.
Choć książka dotyczy spraw poważnych, jest napisana przystępnym językiem. Autor umie mówić o filozofii bez patosu i bez poczucia wyższości. Pokazuje, że filozofia nie należy wyłącznie do naukowców i nie wymaga specjalistycznej wiedzy tylko myślenia i chęci. 
Wszystkie eseje są porywające, fascynujące. Jednak prawdziwą wisienką na torcie (jak dla mnie) jest ostatni esej. To najbardziej filozoficzny, najbardziej zmuszający do myślenia tekst w książce. Autor podsumowuje w nim swoją wieloletnią pracę nad tematami, które przewijają się przez cały zbiór. Treści nie zdradzę. Nie chce wam odbierać przyjemności wynikającej z lektury. 
Ćwiczenia z dysonansu to wspaniała książka dla każdego, kto lubi myśleć i kto nie poddaje się siecczce medjalnej, jaką mamy wokół nas. Nie trzeba znać wcześniejszych książek Stawiszyńskiego ani orientować się w akademickiej filozofii żeby dac się porwać tej lekturze. Wystarczy ciekawość świata i szare komórki.
Ćwiczenia z dysonansu to książka, która zostaje w czytelniku na długo po odłożeniu. Uczy pokory wobec rzeczywistości, zachęca do krytycznego myślenia. To idealna, mądra i jakże potrzebna lektura na obecne czasy. Zdecydowanie polecam.

 

 

Śmiały. Cykl: Bolesław II (tom 1) - Elżbieta Cherezińska

 

Wydawnictwo Zysk i S-ka, Moja ocena 5,5/6
Śmiały Elżbiety Cherezińskiej to powieść historyczna, która od pierwszych stron zachwyca rozmachem, dbałością o szczegóły i niezwykłą energią. Autorka opisuje jedną z największych zagadek polskiego średniowiecza. Chodzi o niezwykle (nawet, jak na tamte czasy) burzliwe rządy Bolesława Śmiałego i jego konflikty, a szczególnie jeden z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa.
Ta książka funduje nam prawdziwą podróż w czasie. Autorka przenosi czytelnika do XI wieku. Był to czas chaosu, zdrad, wojen, ale też wielkich ambicji i odrodzenia polskiej państwowości. Cherezińska po raz kolejny pokazuje, że potrafi o historii opowiadać w sposób barwny, emocjonujący i w pełni angażujący. 
Głównym bohaterem jest młody Bolesław, później zwany Śmiałym. Po nagłej śmierci ojca, Kazimierza Odnowiciela, musi stanąć na czele zrujnowanego kraju. Jest zaledwie piętnastolatkiem, a wokół niego aż roi się od możnych, którzy chętnie przejęliby władzę, manipulując niedoświadczonym księciem. Tymczasem Bolesław szybko udowadnia, że ma w sobie siłę, charakter i spryt godny wielkiego władcy. Uczy się dyplomacji, rozpoznaje sojuszników i wrogów, a przede wszystkim – dostrzega, że największe zagrożenia często rodzą się najbliżej. Nie chcę wam zdradzać nic z fabuły. Nie da się w kilku zdaniach o niej napisać. Poza tym nie chcę wam odbierać przyjemności wynikającej z lektury. 
Największym dla mnie atutem jest fakt, iż Cherezińska znakomicie oddaje atmosferę epoki. Był to czas pełen religijnych sporów, politycznych wstrząsów i gwałtownych przemian. Europa tamtych czasów płonie, w przenośni i dosłownie. Ma miejsce schizma, która dzieli Kościół. Poza tym pogańskie powstania sieją terror, a sąsiednie kraje toną w bratobójczych walkach. Na tym tle losy młodego polskiego władcy stają się jeszcze bardziej fascynujące. 
Autorka słynie z tego, że potrafi ożywić postacie historyczne, nadać im charakter, emocje i głębię psychologiczną – i tym razem także robi to po mistrzowsku. Bolesław jest pokazany nie tylko jako władca, ale przede wszystkim jako człowiek: pełen ambicji, odwagi, wątpliwości i wewnętrznych zmagań. Obok niego pojawiają się świetnie nakreślone postacie kobiet – wrażliwych, silnych, wyrazistych. Cherezińska wydobywa je z przeszłości, pokazując, jak ważną rolę odgrywały, choć historia często o nich milczała. 
Mimo że książka pełna jest bitew, politycznych rozgrywek i dramatycznych wydarzeń, czyta się ją z ogromną przyjemnością. Styl autorki jest lekki i obrazowy, dialogi naturalne, a tempo – idealnie wyważone. Każdy rozdział przynosi coś nowego: zwrot akcji, odkrycie, moment refleksji lub napięcie godne najlepszych powieści przygodowych. 
Śmiały to także cudownie zrekonstruowana opowieść o odbudowie państwa, o odwadze, która czasem graniczy z brawurą, oraz o cenie, jaką trzeba zapłacić za władzę. To książka nie tylko dla miłośników historii, ale dla każdego, kto lubi dobrze napisaną, dynamiczną i emocjonującą opowieść.
Śmiały to świetna, mocna i pięknie napisana powieść, która na nowo ożywia jednego z najważniejszych polskich władców. Cherezińska tworzy historię, od której naprawdę trudno się oderwać – pełną pasji, polityki i ludzkich dramatów. Idealny wybór dla czytelników, którzy kochają literaturę historyczną, ale też dla tych, którzy chcą po prostu zanurzyć się w fascynującym świecie dawnych dziejów. Polecam i niecierpliwie czekam na 2. tom. 

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

Jak wychować zająca - Chloe Dalton

 

Wydawnictwo Literackie, Moja ocena 5,5/6
Cudowna, pełna magii i ciepła opowieść. Jest to książka, która od pierwszych stron otula czytelnika ciepłem, spokojem i niezwykłą bliskością natury. Opowiada prawdziwą historię autorki, Chloe Dalton, która pewnego dnia znalazła w swoim życiu miejsce dla małego, dzikiego zająca. Ta książka to nie tylko opowieść o opiece nad zwierzęciem – to historia o tym, jak jedno kruche istnienie potrafi na nowo poukładać człowiekowi świat. 
Chloe wcześniej pracowała w szybkim, stresującym środowisku. Była doradcą politycznym, rozwiązywała trudne sprawy, żyła w pośpiechu i z dala od natury. Pandemia zatrzymała jej życie jak wielu innych. Gdy przeprowadziła się na wieś, zupełnie niespodziewanie znalazła maleńkiego zajączka, który potrzebował pomocy. Wzięła go pod swój dach, choć nie miała żadnego doświadczenia. Postępowała trochę intuicyjnie. I tak zaczęła się niezwykła przygoda i przyjaźń. 
W książce będziemy śledzić dorastanie futrzaka, przeczytamy, jak poznaje otoczenie, świat. Niby nic takiego, a jednak bomba ciepła, uczuć i miłości. Jednak, co najważniejsze, obserwujemy, jak zmienia się sama Chloe. Opieka nad zającem uczy ją cierpliwości, uważności i nowego spojrzenia na codzienność. Zwierzę, które początkowo wydawało się całkowicie zależne od człowieka, stopniowo pokazuje, że dzikość jest jego naturą. Autorka musi przygotować się na moment, kiedy zając wróci na wolność – i to jest jedna z najpiękniejszych, wzruszających części tej historii. 
Dalton pisze bardzo prostym, ciepłym językiem. Nie moralizuje, nie narzuca wniosków, raczej zaprasza do wspólnego przeżywania. Czytając, czujemy zapach trawy po deszczu, słyszymy szelest sierści i widzimy pełnię życia w tak małym stworzeniu. To książka, która spowalnia tempo, pomaga uspokoić myśli i spojrzeć inaczej na to, co naprawdę ważne.
Jest to także piękna opowieść o empatii, o tym, że troska o drugą istotę, nawet najmniejszą, może przynieść nam ogromną radość i głębokie wzruszenie. Pokazuje, jak wiele można dostać w zamian za odrobinę uwagi i serca.
Po jej lekturze trudno nie zakochać się choć trochę w świecie natury… i w jednym małym, bardzo wyjątkowym zającu. Dawno nie byłam tak zachwycona opowieścią, ciepłem z niej bijącym i prostotą histtorii. Polecam.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)  

Nieznajomi - Izabella Janiszewska

 

Wydawnictwo IV Strona, Moja ocena 5,5/6
Nieznajomi to kolejna rewelacyjna książka Izabelli Janiszewskiej. Jest to thriller psychologiczny, który działa jak powolnie zaciskająca się pętla – z początku wydaje się lekki, niemal zwyczajny, ale z każdą kolejną stroną atmosfera robi się coraz cięższa, mroczniejsza. Janiszewska doskonale wie, jak dawkować napięcie i jak sprawić, by czytelnik poczuł prawdziwy niepokój. 
Główną bohaterką jest Greta – kobieta, która próbuje poskładać życie na nowo. Nie jest to postać idealna, ale właśnie dzięki temu wydaje się prawdziwa. Z Gretą utożsami się sporo kobiet. Nasza bohaterka jest zmęczona, zagubiona, zraniona przez życie, a jednocześnie wciąż wrażliwa na otaczający ją świat. 
Pewnego dnia obok niej zamieszkuje zwyczajne z pozoru małżeństwo. Starsi, spokojni, zdawałoby się mili ludzie. I tu zaczyna się właściwa historia, bo Janiszewska bardzo celnie pokazuje, jak niewielki szczegół potrafi zmienić wszystko. Niby zwyczajny dom, niby codzienne życie, a jednak coś jest nie tak. Krzyki słyszane w nocy, niespójne opowieści nowej sąsiadki, dziwne zachowanie męża. Greta czuje, że to nie są zwykli ludzie. I choć wszyscy wokół wzruszają ramionami, ona nie potrafi tego zignorować. A to dopiero początek. Wiecej nie zdradzę. Nie chce wam odbierac przyjemności wynikającej z lektury. A dzieje się w tej książce, oj dzieje. I gdy myślimy, że wszystko wiemy...następuje spektakularne bum, i jeszcze jedno, i znowu.
Autorka świetnie buduje napięcie poprzez umiejętne budowanie atmosfery, poprzez drobne szczególy. Czytelnik, tak jak bohaterka, zaczyna mieć wrażenie, że za miłymi uśmiechami kryje się coś bardzo mrocznego. Całość przypomina powolne otwieranie drzwi do pokoju, o którym wszyscy mówią, żeby go nie ruszać. Im bardziej Greta próbuje znaleźć odpowiedzi, tym bardziej zatraca siebie. A prawda, którą odkrywa, jest na tyle przerażająca, że czytelnik zaczyna się zastanawiać, gdzie leży granica między ciekawością a obsesją. Ta fabuła i jej prowadzenie dają czytelnikowi popalić. 
Nieznajomi to opowieść o tym, jak mało wiemy o ludziach, których mijamy na ulicy każdego dnia. Jak łatwo przeoczyć zło, jeśli jest dobrze ukryte. To także historia o samotności, potrzebie bliskości i o tym, jak przeszłość potrafi trzymać w swoim uścisku.
Nieznajomi to idealna książka dla osób, które lubią powolnie narastające napięcie, klimaty tajemnicy, niepokoju i pozornie zwyczajnej, codziennej grozy. Izabella Janiszewska ponownie udowadnia, że potrafi świetnie pisać.
Podsumowując - Nieznajomi to książka, która wciąga, niepokoi i zostawia w głowie echo jeszcze długo po zakończeniu. To opowieść o tym, że czasem największy koszmar zaczyna się tuż za płotem, w domu sąsiadów, których uważamy za zwykłych ludzi. I o tym, że są takie drzwi, których lepiej nigdy nie otwierać. 
Zdecydowanie warto przeczytać. Zachęcam. Jeden z najlepszych thrillerów, jakie ostatnio czytałam.

 Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik)

Salomonowy wyrok - John Finnemore

 

Wydawnictwo IV Strona, Moja ocena 4,5/6
Salomonowy wyrok to książka, która już od pierwszych stron wciąga czytelnika w gęstą sieć tajemnic. Pozornie są one niemożliwe do rozwiązania. Do tego dochodzi spora porcja misternie skonstruowanych tropów. John Finnemore prezentuje historię, która nie tylko zaciekawia fabułą, ale również stawia przed czytelnikiem intelektualne wyzwanie. To nie jest thriller, w którym wystarczy śledzić przebieg wydarzeń – tu czytelnik staje się aktywnym uczestnikiem śledztwa. Nie każda książka potrafi wciągnąć czytelnika w intrygę i uczynić go detektywem. Tej lekturze to się udało. 
Punktem wyjścia jest makabryczna zbrodnia dokonana w zamkniętym od środka pokoju. Mamy więc znany, klasyczny motyw „zamkniętego pokoju”. Możecie powiedzieć - nuda. Nic bardziej mylnego. Wszystko zalezy od tego, jak dany motyw nakreślimy, jak o nim napiszem. Autor serwuje nam go w zupełnie nowej, świeżej formie. Brak jest narzędzia zbrodni, brak motywu, brak podejrzanego. W zasadzie, poza ofiarą, nie mamy nic. Mamy coś na zasadzie puzzli, które fragmenty, które musimy poskładać. A nie jest to łatwe. Pojawia się bowiem niezwykły koncept autora: pudełko stu maszynopisowych pocztówek zawierających klucz nie tylko do tej jednej śmierci, ale i dziewięciu kolejnych, popełnionych w tym samym roku. 
Finnemore doskonale bawi się konwencją – to opowieść, która jest jednocześnie fabułą, łamigłówką i zaproszeniem do gry. Nawiązanie do Żuchwy Kaina nie jest przypadkowe, ale Salomonowy wyrok idzie o krok dalej, angażując czytelnika globalnie i społecznościowo. Książka zachęca do myślenia, układania śledczych puzzli, angażuje czytelnika. 
Finnemore bardzo ciekawie pisze. Każde zdanie ma znaczenie, każdą wskazówkaę musimy zinterpretować, niczego nie możemy pominąć. Co z tego wyniknie? Nie zdradzę. Zachęcam za to do lektury. 
Salomonowy wyrok to pozycja obowiązkowa dla miłośników zagadek kryminalnych, klasycznych detektywistycznych konstrukcji, narracji nieliniowej i historii, które zmuszają do myślenia dłużej, niż trwa ostatnia strona. Zdecydowanie polecam.

 

Apetyt na życie. Kornelia od serca - Renata Czarnecka

 

Wydawnictwo Axis Mundi, Moja ocena 5/6
Apetyt na życie. Kornelia od serca to powieść, która w bardzo poruszający sposób przypomina, że życie nie kończy się wraz z metryką. Renata Czarnecka stworzyła historię niezwykle ciepłą, mądrą i nasyconą delikatnym humorem, która potrafi rozgrzać czytelnika od środka. To taki plasterek na zbolałą dusze, remedium na złe dni. 
Główna bohaterka, Kornelia, to osiemdziesięcioletnia emerytowana bibliotekarka. Jest to kobieta pogodna, wrażliwa i pełna wewnętrznego światła oraz ciepła. Po prostu mądry, dobry, pogodny człowiek. Choć jej życie toczy się powoli i pozornie zwyczajnie, każde kolejne zdanie ukazuje, jak wiele piękna tkwi w tej z pozoru zwyczajnej codzienności. 
Przeprowadzka do małego miasteczka otwiera przed Kornelią nowy rozdział. Autorka wspaniale ukazuje relacje bohaterki z sąsiadami, spotkania w sklepach, rozmowy, drobne gesty życzliwości. Wszystko to tworzy mozaikę ludzkich historii splecionych ze sobą. Czarneckiej udało się wszystko razem połączyć i bardzo ciekawie opisać. Szczególne wrażenie robi sposób, w jaki Kornelia patrzy na świat: uważnie, ciepło, bez pośpiechu. To spojrzenie, którego często brakuje w naszym współczesnym, zabieganym życiu. 
Choć książka przepełniona jest pogodą ducha, nie jest żadną landrynkową opowieścią. Autorka nie stroni bowiem od trudnych tematów. Mamy np. wątek bezdomnego chłopaka, któremu Kornelia stara się pomóc i wiele innych kwestii. Mimo niepowodzeń bohaterka nie traci wiary w ludzi. Jej siła tkwi w empatii, cierpliwości i w umiejętności cieszenia się drobiazgami, np. kolorem włosów, herbatą pitą w ciszy, telefonem od córki. 
Renata Czarnecka pisze w sposób prosty, ale niezwykle plastyczny. Od pierwszych stron czuć, że autorka chce nie tylko opowiedzieć historię, ale również przypomnieć nam coś ważnego: że warto być dobrym, uważnym i otwartym, niezależnie od wieku czy życiowych doświadczeń. Kornelia jest jak ciepłe światło w oknie, co szczególnie teraz, w strasznych czasach zobojętnienia, wojny jest tak istotne. 
Apetyt na życie. Kornelia od serca to książka, która uczy wdzięczności za drobiazgi, przypomina o wartości relacji, o tym co w życiu ważne i zachęca, aby nie odkładać radości na później. To literatura, która nie potrzebuje dramatycznych zwrotów akcji, by poruszyć serce. Wystarczy szczerość, ciepło i prawda bohaterki. 
To idealna lektura dla tych, którzy szukają spokoju, otuchy i inspiracji – a także dla wszystkich, którzy chcą uwierzyć, że na nowy początek nigdy nie jest za późno. Polecam z całego serca. Zwyczajna opowieśc, a tak mnie ogrzała. 

 

Kucharze dytatorów - Witold Szabłowski

Wydawnictwo Notatnik Reportera, Moja ocena 5,5/6
Kucharze dyktatorów to książka, która na pierwszy rzut oka może wydawać się reportażem o jedzeniu, ewentualnie o kucharzach. I faktycznie taką jest. Znajdziemy w niej potrawy, przepisy, kuchenne anegdoty. Ale to tylko powierzchnia. Pod nią kryje się wspaniała opowieść o ludziach, którzy gotowali dla jednych z najbardziej bezwzględnych przywódców świata – od Fidela Castro po Saddama Husajna, od Envera Hodży po Pol Pota, a także Muammara Kadafiego, Idi Amina i wielu, wielu innych. I dopiero z ich perspektywy widać, jak blisko siebie potrafią znaleć się strach i smak, wielka polityka i zwykły posiłek. Zadziwiająca lektura. 
Witold Szabłowski przez osiem lat jeździł po świecie, by odnaleźć kucharzy dyktatorów. Byli to ludzie, którzy każdego dnia stali u boku tych, którzy decydowali o losie milionów. To oni wiedzieli, co dyktator lubi na śniadanie, jaką kawę pije, czego się boi i kiedy ma najgorszy nastrój. To oni słyszeli rozmowy, widzieli gesty, czuli napięcia, o których świat nigdy się nie dowiedział. Szabłowski pyta ich o wszystko – ale przede wszystkim o to, jak się żyje z tą świadomością, że jedną łyżką można było zmienić historię. A żyło się bardzo ciekawie i niebezpiecznie. Życie w najbliższym otoczeniu władzy jest ryzykowne, ciekawe. Sami się przekonajcie w trakcie lektury tej niezwykłej książki 
Ten reportaż ma niesamowicie ludzki wymiar. Owszem, pojawiają się tu nazwiska i wydarzenia, które znamy z podręczników – rewolucje, przewroty, wojny domowe. Ale narratorami są ludzie zwykle niewidoczni, stojący z boku, niemal przezroczyści. O swoich szefach mówią różnie - ze złością, czasem z ogromną lojalnością, a czasem z czymś, co przypomina delikatną sympatię. 
Jednym z najmocniejszych wątków jest pytanie o odpowiedzialność. Czy kucharz, który gotował dla tyrana, jest współwinny jego zbrodni? Czy „po prostu wykonywał pracę”? Czy miał wybór? Szabłowski nie podaje prostych odpowiedzi – i właśnie dlatego książka działa tak mocno. 
Do tego dochodzi element kulinarny. Przepisy podane w książce nie są ciekawostką, ale częścią opowieści – pokazują, że jedzenie było narzędziem władzy, jak smak mógł łączyć lub dzielić. Szabłowski pisze lekko, barwnie, ksiązkę czyta się, jak najwspanialszą powieść, a nie reportaż. Autor potrafi słuchać i pozwala swoim rozmówcom mówić bez pośpiechu. Dzięki temu historie są pełne emocji, barwne i wiarygodne. 
Dlaczego warto przeczytać Kucharzy dyktatorów? To proste. To wspaniała książka, która prokazuje, że historia to nie tylko wielkie decyzje polityczne, ale także małe codzienne gesty. Do nich należało np. podanie zupy czy filiżanki kawy. Poza tym autor arcyciekawie opowiada o człowieku – z jego słabościami, potrzebami i lękami. Nic dziwnego, iż siążka książka stała się międzynarodowym bestsellerem i została sprzedana do Hollywood. 
Kucharze dyktatorów to wspaniały reportaż, mądry, poruszający i niezwykle oryginalny. Po lekturze trudno już spojrzeć na historię w taki sam sposób. Polecam.

 

Prawie nic. Józef Czapski. Biografia malarza - Eric Karpeles

 

Wydawnictwo Noir sur Blanc, Moja ocena 6/6
Prawie nic to książka, która zachwyca od pierwszych stron – nie tylko dlatego, że opowiada o jednym z najbardziej niezwykłych Polaków XX wieku, ale też dlatego, że została napisana z ogromnym szacunkiem i artystyczną wrażliwością. Tak, szacunek to dobre słowo. 
Eric Karpeles, amerykański pisarz i malarz, stworzył biografię, która jest czymś więcej niż tylko opisem życia Józefa Czapskiego. To pełna pasji opowieść o człowieku, który całe życie walczył o prawdę, piękno i duchową niezależność. Wyjątkowy bohater, w sumie mało znany i wyjątkowa książka. Zachęcam do lektury chociażby dla poznania unikalnego człowieka, o którym niestety większość nic nie wie.
Oficyna Noir sur Blanc, znana z wydawania książek wyjątkowych, mądrych i dopracowanych w każdym detalu, po raz kolejny potwierdza swoją renomę. To wydawnictwo, które od lat przybliża polskim czytelnikom wybitne dzieła światowej literatury i ambitne biografie. Publikacja Prawie nic idealnie wpisuje się w tę tradycję. Już sama jakość edycji – piękna okładka, elegancki skład i dbałość o szczegóły – zachęca, by książkę mieć, czytać i podziwiać.
Eric Karpeles, zafascynowany postacią Czapskiego, podjął się zadania niełatwego – opisać życie człowieka, którego biografia jest jak zwierciadło całego XX wieku. A jednak zrobił to w sposób mistrzowski. Z kart tej książki wyłania się nie tylko malarz, ale też żołnierz, pisarz, świadek historii, człowiek głęboko myślący i niezłomny w swoich przekonaniach.
Karpeles prowadzi nas przez kolejne etapy życia swojego bohatera – od młodości w carskiej Rosji, przez lata studiów w Petersburgu, artystyczne dojrzewanie w Paryżu, po tragiczne doświadczenia wojny. Przeżycie to na zawsze odcisnęło się na jego twórczości i myśleniu o świecie. Po wojnie, osiadły w Paryżu, stał się jednym z najważniejszych głosów polskiej emigracji, świadkiem zniszczenia ojczyzny i obrońcą wolności ducha.
Warto wspomnieć o malarstwie naszego bohatera. Było, jest ono zupełnym przeciwieństwem monumentalnych wizji historii. Na jego obrazach są krzesła, filiżanki, twarze, wnętrza, proste pejzaże. Wszystko – „prawie nic”. A jednak w tych drobiazgach widać wszystko: skupienie, ciszę, światło, miłość do życia. Karpeles – sam malarz – rozumie to lepiej niż niejeden historyk sztuki. Pisze o Czapskim nie jak o „temacie”, lecz jak o przyjacielu. Z ogromną wrażliwością pokazuje jego samotność, duchowość, jego potrzebę bycia wiernym sobie nawet wtedy, gdy świat się walił. Widać, że autor spędził lata, studiując jego obrazy, listy, dzienniki, rozmawiając z tymi, którzy go pamiętali. Książka przypomina też o niezwykłej dyscyplinie twórczej Czapskiego. Artysta malował codziennie, do końca życia, wierząc, że sztuka może ocalić człowieka przed rozpaczą. Jego malarstwo, często pozornie skromne, kryje w sobie niepojętą głębię – podobnie jak tytuł biografii: Prawie nic. To właśnie to „prawie nic” okazuje się wszystkim – świadectwem życia przeżytego z sensem, skromnością i godnością.
Karpeles nie idealizuje Czapskiego – pokazuje jego słabości, wahania, trudne relacje z bliskimi – ale robi to z empatią, w wyjątkowy sposób. Dzięki temu Czapski staje się nam bliższy, bardziej ludzki. Biografię czyta się miejscami jak powieść – jest pełna emocji, barw, zapachów i dźwięków epoki. Ta epoka, obok artysty, jest pełnoprawnym bohaterem tej opowieści. Piekne nakreślone realia, przemiany historyczne, ustrojowe, świat w różnych krajach, coś wspaniałego.
Prawie nic to książka, którą można czytać na wiele sposobów: jako fascynującą opowieść o artyście, jako świadectwo historii, ale też jako swoisty przewodnik po świecie wartości. To lektura, która skłania do refleksji nad tym, czym jest odwaga, praca, pamięć i sens tworzenia.
W czasach, gdy łatwo zachłysnąć się bylejakością i powierzchownością, ta książka przypomina, że prawdziwa wielkość często rodzi się z pokory. Józef Czapski żył tak, jak malował – z uważnością, skupieniem, i wiernością własnym ideałom.
Prawie nic to naprawdę wszystko – mądra, piękna i poruszająca biografia człowieka, który pozostawił po sobie ślad jaśniejszy niż wielu bohaterów głośnych epok. Dzięki Ericowi Karpelesowi i Oficynie Noir sur Blanc mamy szansę ten ślad na nowo odkryć. Polecam.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik) 

 

Pozwól mi wejść - John Ajvide Lindqvist

 

Wydawnictwo Zysk i S-ka, Moja ocena 4-/6
Pozwól mi wejść Johna Ajvide Lindqvista to powieść, która jeszcze długo po lekturze zostawia w czytelniku pewien chłód, echo niepokoju i... poczucie, że potencjał historii nie został do końca wykorzystany. To historia wyrastająca z miejsc, które otaczją każdego z nas- mokrych chodników, blokowisk, szkolnych korytarzy i samotnych mieszkań. Wszystko to sprawia, iż wielu czytelników może się utozsamić z tą opowieścią. 
Miasto Blackeberg jawi się jako miejsce na pozór zwyczajne, a jednak od początku czujemy, że pod jego betonową powierzchnią pulsuje coś niepokojącego. I to właśnie w tym klimacie tkwi jedna z najmocniejszych stron książki. 
Lindqvist potrafi bardzo ciekawie zanurzyć czytelnika w melancholijny, przytłumiony nastrój. W tej książce każdy gest, a nawet cisza pomiędzy słowami, mają swoje znaczenie. Relacja Oskara z tajemniczą Eli jest rdzeniem opowieści – delikatna, trudna, pełna niepokoju. To historia o samotności, która przeradza się w uzależnienie od czyjejś obecności. 
Choć fabuła sama w sobie jest intrygująca i dobrze skonstruowana, autor nie wykorzystał potencjału. Lindqvist świetnie buduje klimat, lecz momentami tempo opowieści bywa nierówne. Niektóre fragmenty są niezwykle sugestywne, wciągające, wręcz hipnotyzujące, inne zaś rozciągnięte, zbyt drobiazgowe, czasami nawet nudnawe. Zdarza się, że zamiast pogłębiać emocjonalne przeżycia bohaterów, na dłużej zatrzymujemy się na pobocznych postaciach i epizodach, które nie zawsze wydają się istotne. Poza tym całą fabułę można było dalej, mocniej pociągnąć. Aż się o to prosiła. Nie chce pisać dokłądnie, o co chodzi, nie chce spojlerować. 
Trzeba jednak przyznać, że Lindqvist w sposób bardzo ciekawy interpretuje motyw wampiryzmu. Nie znajdziemy tu romantyzowania potwora ani nadmiaru efektów grozy. Zamiast tego mamy bardzo mocno realistyczną opowieść o byciu „innym”, o granicy pomiędzy człowiekiem a istotą, która nim już nie jest. Mocne i ciekawie przedstawione. 
I może właśnie w tej sprzeczności tkwi lekkie rozczarowanie: książka bardzo trafnie dotyka emocji, porusza temat wielu zagadnień, np. kochać - nie móc kochać, ale robi to niekonsekwentnie. Szkoda, że tak było. Kssiążka przez to dużo traci. 
Mimo tego Pozwól mi wejść zostaje w pamięci. Nie jest to horror z krwi i kości, ale niezła opowieść o dwójce samotnych dzieciach i o tym, jak desperacko potrzebujemy drugiego człowieka. 
To niezła książka, momentami nawet dobra. Zdecydowanie warto dać jej szansę, mimo iż nie spełnia całkowicie obietnicy, którą niesie jej potencjał.

Zapraszam na moje konto na Instagramie (klik) 

Kairos - Jenny Erpenbeck

 

Wydawnictwo Znak Literanova, Moja ocena 6/6
Jenny Erpenbeck w swojej powieści Kairos zabiera nas do Berlina lat 80. Jest to świat, który właśnie zaczyna pękać od środka. To pęknięcie dotyczy na równi polityki, społeczeństwa, jak i emocji. Kairos to zdecydowanie książka o miłości, o uczuciu, które dodaje niesamowitych skrzydeł, ale równocześnie odbiera oddech i potrafi poranić, jak nic innego. To także powieść o czymś zdecydowanie więcej. 
Wszystko zaczyna się w zwyczajny, deszczowy dzień. W autobusie spotykają się - Katherina, młoda studentka i Hans, dużo starszy, żonaty mężczyzna. Nie znają się i nagle dochodzi do przypadkowego spotkania. Od tego momentu ich życie przestaje być takie jak wcześniej. To, co zaczyna się jako fascynacja i namiętność, z czasem przeradza się w relację pełną napięcia, zazdrości i bólu. Erpenbeck pokazuje, jak cienka jest granica między miłością, a uzależnieniem od drugiego człowieka. 
Katherina i Hans żyją w cieniu wielkiej historii. Niemcy, w których żyją to NRD, czyli Niemiecka Republika Demokratyczna, kraj, który powoli, na ich oczach się rozpada. To tło polityczne nie jest tu przypadkowe. Ba, śmiało można napisać, iż jest ono pełnoprawnym, trzecim bohaterem powieści. Erpenbeck bardzo sprytnie łączy to, co osobiste, z tym, co społeczne. Miłość bohaterów jest jak symbol tego, co akurat dzieje się z ich krajem. Miłość, podobnie, jak przed laty NRD, jest najpierw pełna wiary i nadziei, potem coraz bardziej duszna i niepewna, aż w końcu nieuchronnie zmierza do końca, tak jak w momencie, gdy dzieje się akcja książki.
To także poruszająca opowieśc o zdradzie, na wielu płaszczyznach. Z jednej strony to zdrada partnera, miłości. Z drugiej strony to zdrada nadzieji, ideałów, marzeń, obietnic. W tym aspekcie każdy zobaczy coś innego. Generalnie to proza spektakularna, gęsta od emocji, znaczeń. 
Sporo miejsca poświęcone jest też samemu miastu, Berlinowi i to na wielu płaszczyznach. Miasto dudni, tętni życiem, emocjami, głosami, jest zupełnie inne od Berlina, jaki znamy teraz blisko 40 lat póżniej. Berlin z Kairos to klęska, miasto przegrane, przecięte na pół murem, ale jednocześnie to nadzieja na nowy początek, na coś lepszego, co czai się za rogiem. 
To, co robi ogromne wrażenie, to język powieści. Erpenbeck pisze prosto, ale z niezwykłą precyzją. Każde zdanie ma znaczenie, każde słowo niesie emocje. Czasem jedno krótkie zdanie potrafi powiedzieć więcej niż cała strona opisu. Dzięki temu książkę, mimo że porusza trudne tematy – zdradę, cierpienie, upokorzenie – czyta się ją z zapartym tchem. 
Świetnie ukazani są bohaterowie. Autorka nie ocenia ich, nie mówi, kto ma rację, kto popełnia błąd, kto powinien tak, a nie inaczej postąpić. Pozwala nam samym zdecydować, czy Katherina jest ofiarą, czy współtwórczynią tego toksycznego związku. Właśnie w tym tkwi siła tej powieści – w pokazaniu, że życie i miłość nigdy nie są czarno-białe. 
Kairos to książka, która zostaje w czytelniku na bardzo długo. Zmusza do myślenia o tym, czym naprawdę jest miłość – czy to wolność, czy więzienie. Pokazuje, że czasem najważniejsze momenty w naszym życiu, są piękne i bolesne jednocześnie. 
Nie dziwi więc, że Jenny Erpenbeck otrzymała za tę powieść Międzynarodową Nagrodę Bookera 2024. To literatura najwyższej próby – mądra, emocjonalna i głęboka, zapadająca w pamięć na bardzo długo, powieść do przeżywania. 
Kairos to nie tylko historia o miłości dwojga ludzi. To także opowieść o świecie, który się kończy, i o tym, jak trudno pogodzić się z przemijaniem – uczuć, nadziei, systemów. To książka, którą chce się czytać powoli, smakując każde zdanie, a potem długo o niej myśleć. 

Zapraszam na mój profil na Instagramie (klik)  

 

Wróżby to rzecz zimowa - Eugenia Kuzniecowa

 

Wydawnictwo Znak, Moja ocena 5,5/6
Są takie książki, które czyta się nie po to, by poznać fabułę, ale by poczuć świat, który z nich emanuje. Wróżby to rzecz zimowa Eugenii Kuzniecowej jest właśnie taką książką. Jest ona od początku ciepła, jakby przytulna, pachnie czymś, co wywołuje w sercu ciepło i wspomnienia, np. świeżo upieczonym chlebem. To powieść, która wciąga czytelnika jak rozmowa z kimś bardzo bliskim, gdy siedzi się w przytulnym miejscu z kubkiem, kakao czy herbaty i rozmawia, rozmawia, a na sercu robi się błogo. 
Początek jest z pozoru banalny. Jana, etnolożka z Kijowa, przyjeżdża na wieś, by badać ludowe wróżby. Zamiast suchych notatek i naukowych obserwacji, dostaje lekcję życia i to porządną. Jana błyskawicznie wnika w codzienność wsi. Zaczyna ją otulać, otaczać coś nieuchwytnego, jakaś magia, która jest równie realna, jak codzienność. Z pozoru zwyczajne rzeczy, czynności, okazują się być niezwyklymi. Mamy także wróżby z maku, opowieści szeptane przy herbacie, stare zwyczaje. Dla większości osób to folklor. Dla żyjacych tam ludzi codzienność, sposób na życie, na poradzenie sobie z cierpieniem, problemami. A to dopiero początek. 
Kuzniecowa pisze o zwykłych ludziach w niezwykłych czasach. O Romanie, lekarzu z szalonym błyskiem w oku, o jego synu Maksymie – artyście, który potrafi dostrzec piękno tam, gdzie inni widzą tylko ruinę.W wyjątkowy sposób autorka pisze także o samej Janie, która przyjeżdża badać innych, a odkrywa coś znacznie ważniejszego – siebie. 
To, co najbardziej zachwyca w tej opowieści, to niesamowite połączenie prostoty i mądrości. Autorka nie moralizuje, nie tłumaczy, nie stawia tez. Ona pokazuje – ludzi, którzy śmieją się, choć obok słychać echo wojny. Czytając tę książkę, ma się wrażenie, że czas zwalnia. Ta z pozoru banalna historia ogrzewa czytelnika, jest jak balsam na zbolałą duszę. Kuzniecowa przypomina, że magia nie jest w zaklęciach, lecz w ludziach, którzy nie przestają wierzyć, że jutro może być lepsze, a nic nie jest na zawsze. 
Choć w tle czai się niepokój, widmo wojny, autorka nie pozwala, by książka stała się przygnębiająca. Wręcz przeciwnie – jej świat jest pełen śmiechu, ironii i nadziei. Jest w nim miejsce na absurd, na humor, na szaloną wiarę w moc maku rozsypanego na progu. Bo przecież, jak pisze Kuzniecowa, czasem trzeba wróżyć dalej, nawet jeśli wróżby się nie sprawdzają. 
Nie sposób nie wspomnieć o języku książki – pięknym, melodyjnym, pełnym obrazów, które zostają w pamięci. Czasem wystarczy jedno zdanie, by przed oczami stanęła cała scena: skrzypiący śnieg, blask świecy, zapach zupy na ogniu. To literatura, która działa na wszystkie zmysły. 
Wróżby to rzecz zimowa to opowieść o kruchości, sile, bliskości i samotności. W trakcie lektury zdajemy sobie sprawę, iż nawet w świecie pogrążonym w chaosie można znaleźć spokój. Warto to zrobić choćby na chwilę. To książka o ludziach, którzy trwają, mimo wszystko. O tych, którzy śmieją się, gdy powinni płakać, i kochają, nawet gdy boją się jutra. 
Po lekturze zostaje w sercu ciepło – takie, jak po spotkaniu z kimś, kto naprawdę nas rozumie. Chciałoby się znów usiąść z Janą, Romanem i Maksymem przy stole, posłuchać ich rozmów, napić się herbaty. Bo w świecie Kuzniecowej nawet zwykła zima potrafi być magiczna. Polecam. 

Zapraszam na mój profil na Instagramie (klik)