Nadżib Mahfuz obchodzi dzisiaj urodziny...

Po arabsku imię i nazwisko pisarza tak jest pisane:  نجيب محفوظ
Ur. się w 1911r. w Kairze, zm. 30.08.2006r. także w tym mieście.
W 1988r. został laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
Nadżib Mahfuz studiował filozofię i historię sztuki na Uniwersytecie Kairskim. Po zakończeniu studiów pracował jako dziennikarz. Debiutował w 1938r. zbiorem opowiadań Hams al-gunun (Szept szaleństwa). Dwa lata później opublikował pierwszą powieść Abat al–aqdar (Igraszka losów), której akcję autor umieścił w czasach faraońskich. Ta właśnie powieść dała początek pierwszemu etapowi w twórczości Mahfuza, kiedy to napisał trzy powieści historyczne, których akcje toczyły się w czasach starożytnego Egiptu: były to Abat al–aqdar, Radubis (imię tancerki, 1943r.), Kifah Tiba (Walka o Teby, 1944r.).Kolejnym etapem w twórczości przyszłego noblisty były powieści społeczno–obyczajowe, których akcja umieszczona została w Kairze. Powieści, które wyszły spod pióra Mahfuza w tym okresie, nazwane są przez ich autora od nazw uliczek starych dzielnic Kairu. Pierwszą powieścią z tego cyklu była wydana w 1945r. Al–Qahira al–gadida (Nowy Kair), gdzie autor po raz pierwszy w historii literatury arabskiej podejmuje się analizy cech bohaterów żyjących w środowisku kairskim. W następnej kolejności ukazały się Chan al-chalili (1946r.), Hamida z zaułka Midakk (1947r,), As–Sarab (Miraż; 1948r.), Bidaya wa nihaya (Początek i koniec, 1949r.). Najwięcej czasu zajęło napisanie i wydanie wielkiego dzieła jakim jest Trylogia kairska. Pierwsza część, zatytułowana Bayna al-Qasrayn (Między dwoma zamkami), pojawiła się w 1956r. 
Część druga Qasr asz-Szawq oraz trzecia As–Sukkariyya były dostępne dla czytelnika już w 1957r.
Po wydaniu ostatniej części trylogii Mahfuz zawiesił swoją pisarską działalność na okres czterech lat. Uważa się, że tyle właśnie czasu potrzebował, by ustosunkować się do zmian w społeczeństwie egipskim, które niosła ze sobą naserowska rewolucja. 
Powieścią napisaną po wspomnianej przerwie była Awlad Haratina (Dzieci naszej ulicy), która zapoczątkowała etap w jego twórczości nazywany "filozoficznym". Powieść ta początkowo była wydawana w odcinkach na łamach egipskiej gazety Al-Ahram. Jej treść została uznana za kontrowersyjną i stała się przyczyną nieudanego zamachu na życie pisarza. Do zamachu doszło w 1994t. w kairskiej kawiarni Al-Fiszawi, przy wejściu na bazar Chan al-Chalili w Kairze – najstarszego lokalu w Afryce, gdzie Mahfuz bywał niemalże codziennym bywalcem.
Późniejsze powieści, w których pisarz podjął tematykę poszukiwania swojego miejsca na ziemi w obliczu zmian, jakie przyniosła rewolucja to: Al-liss wa al–kilab (Złodziej i psy, 1961r.), As–Simman wa al-charif (Przepiórki i jesień, 1962r.), At-Tariq (Droga, 1964r.), Asz-Szahhaz (Żebrak, 1965r.) oraz Sarsara fauka’n-Nil (Rozmowy nad Nilem, 1966r.). 
Przed wydaniem kolejnej powieści Miramar (Pensjonat Miramar) w 1967r., w której ostro skrytykował kryzys moralny swoich rodaków, Mahfuz skoncentrował się na nowelistyce. 
W 1963r. pojawił się zbiór opowiadań Dunya Allah (Świat Boga), w 1965 Bayt as-sayyi as-sum'a (Dom o złej sławie), w 1968r. Chammarat al-qitt al–aswad (Winiarnia pod czarnym kotem) a w 1969r. Taht al-mizalla (Pod daszkiem na przystanku). 
W 1971r. zostały wydane dwa zbiory opowiadań Hikaya bila bidaya wa – la nihaya (Historia bez początku i końca) oraz Szahr al-'asal (Miesiąc miodowy). 
Następnie pojawiły się powieści: Al–Maraya (Zwierciadła, 1972r.) oraz Al-hubb tahta al-matar (Miłość w deszczu, 1973r.). Po 1975r, Mahfuz napisał i wydał jeszcze wiele powieści, między innymi Qalb al–layl (Serce nocy, 1975r.), Asr al-hubb (Wiek miłości, 1980r.), Yawm maqtal az-za'im (Dzień zabójstwa przywódcy, 1985r.). Do bardziej znanych opowiadań wydanych w tym okresie należy bez wątpienia Al-hubb fawqa hadbat al–haram (Miłość nad wzgórzem piramidy) wydana w 1979r.
Twórczość Mahfuza obejmuje także dramaty i scenariusze filmowe. Wiele z jego powieści zostało przeniesionych na ekran i zdobyło popularność we wszystkich krajach arabskich. Powieściopisarz był współtwórcą arabskiej powieści obyczajowej i popularyzatorem tego gatunku. W ojczyźnie – mimo postawienia mu za życia pomnika w Kairze – kontrowersje budziły jego poglądy polityczne. Pisarz krytykował zarówno naserowską rewolucję, jak i islamistów.
W 1945r. podjął pracę w jednej z kairskich bibliotek, jednocześnie pracując dla ministerstwa, gdzie pracował aż do 1954r. Tego samego roku objął stanowisko dyrektora Biura Cenzury Filmu. Przez następne lata zajmował różnorakie stanowiska w sektorze kinematograficznym i kulturalnym (m. in. jako doradca Ministra Kultury i konsultant artystyczny). W tym samym roku wstąpił w związek małżeński z Attiyyą Allah Ibrahim, z którego doczekał się dwóch córek: Umm Kultum i Fatimy. W 1971r. odszedł na emeryturę.
Mahfuz jest autorem 33 powieści, 13 opowiadań, 30 scenariuszy filmowych, kilku dramatów a także licznych artykułów prasowych. Jego twórczość literacka powstawała na przestrzeni przeszło sześćdziesięciu lat. Ostatnim wydanym przez Mahfuza dziełem był zbiór opowiadań Ahlam fatrat an–naqaha (Marzenia okresu rekonwalescencji) wydany w 2004r. Wiele znawców i badaczy literatury arabskiej określa go mianem egipski Balzac.
Wielką rolę w powieściach Mahfuza odgrywa Kair, którego topografia i atmosfera zostały zilustrowane w poszczególnych dziełach.
Mahfuz był pisarzem wyjątkowym, który sprawił, że literatura arabska, została zauważona przez czytelników na całym świecie i znalazła swoje miejsce na światowym rynku. 
Mahfuz był pierwszym  pisarzem piszącym po arabsku, uhonorowanym literacką nagrodą Nobla, za uniwersalny charakter swojej twórczości.
Prawie połowa jego powieści została zekranizowana. Poza nimi Mahfuz napisał ponad 100 krótkich opowiadań, które były tłumaczone na język angielski.

• Dzieła w wyborze

• 1945 - Al–Qahira al–gadida
• 1946 - Chan al-Chalili
• 1947 - Zukakk al-Midakk (wyd. pol. Hamida z zaułka Midakk, przeł. J. Kozłowska, Warszawa 1982)
• 1949 - Bidaya wa nihaya
• 1956-1957 - Al-Liss wa'l kilab (wyd. pol. Złodziej i psy, przekł. J. Stępiński, Warszawa 2007
• Trylogia kairska:
  • 1956 - Bajna al-Kasrajni (wyd. pol. Opowieści starego Kairu, przeł. J. Kozłowska, Warszawa 1989)
  • 1957 - Kasr asz-Szauk (wyd. pol. Kamal, przeł. J. Kozłowska, Warszawa 2009)
  • 1957 - Al-Sukkariyya
• 1959 - Awlad Haratina
• 1966 - Sarsara fauka’n-Nil (wyd. pol. Rozmowy nad Nilem, J. Stępiński, Warszawa 2008)
• 1967 - Miramar (wyd. pol. Pensjonat Miramar, przeł. J. Kozłowska, G. Yacoub, Sopot 2012)
• 1974 - Al-Karnak (wyd. pol. Karnak, przeł. J. Kozłowska, G. Yacoub, Sopot 2011)
• 1977 - Malhamat al-harafisz (wyd. pol. Rod Aszura, J. Kozłowska, G. Yacoub, Warszawa 2011)

Ja dotychczas miałam okazję czytać tylko Ród Aszura. Książka zachwyciła mnie. Jest to wspaniała saga rodzinna, tocząca się szybko przez życie wielu pokoleń. Historia rodu An-Nadżi, zapoczątkowanego przez Aszura. Mimo niewiadomego pochodzenia sprawiedliwy Aszur staje się panem dzielnicy, dbając o zwykłych, biednych ludzi. Ale jego następcy - synowie, wnuki, prawnuki - wikłają się w zdrady i oszustwa, ulegają pokusom bogactwa i nieodpowiednim kobietom. Ród traci zaufanie i przywództwo. Losy tej wielopokoleniowej rodziny śledziłam z zapartym tchem, powieść genialnie napisana. Ogromnym plusem była nieprzewidywalna zupełnie akcja. Kto nie czytał, a będzie miał okazję, gorąco zachęcam.

W ub. tygodniu moja biblioteczka wzbogaciła się o te pozycje autorstwa Mahfuza, recenzje wkrótce. 







Żródło wikipedia, afryka.org.