Zapomniany Holokaust - Richard C. Lucas

Wydawnictwo Rebis, Okładka twarda z obwolutą, 432 s., Nasza ocena 6/6
Jest to wspólna recenzja moja i mojego męża, a w zasadzie w przeważającej części mężowska:). Ja książkę przeczytałam we wrześniu, maż skończył dopiero teraz, ja przeczytałam powiedzmy ¾, a mąż całość wręcz pochłonął. Stąd pomysł na wspólną recenzję, mam nadzieję, że was nie zanudzimy:).
Książka zapewne przez jednych będzie chwalona (to m.in. przez nas), a przez innych potępiana (przecież to inna nacja ma monopol na holokaust, a nie Polacy).
Przedmowę do tego wydania(bo jest to drugie wydanie) napisał prof. Norman Davis i to dla nas także jest swoisty gwarant niesamowicie wysokiej jakości merytorycznej.
Zapomniany holokaust porusza tematykę zbrodni ludobójstwa, jakiej Hitlerowcy dokonali na Polakach. Jeżeli chodzi o holokaust to z reguły i owszem wspomina się o fakcie, iż wielu Polaków zginęło, ale jako naród pokrzywdzony uznawana jest zupełnie inna społeczność.
Książka jest o tyle ciekawa, że raz - porusza ten problem, dwa - udowadnia w niezwykle ciekawy i merytorycznie doskonały wręcz sposób, że zbrodni holokaustu dokonano także na Polakach. Nie piszemy, iż tylko na naszym narodzie, ani, że przede wszystkim, tylko, że dokonano tej zbrodni i to w stopniu, o którym wiele osób zapominało i nadal zapomina.
Zdaniem Lucasa, Hitlerowcy dążyli do stworzenia społeczeństwa opartego na kryteriach rasowych. Z milionów Polaków i innej ludności z Europy Wschodniej, wybierali tych, którzy nadawali się w ich mniemaniu do zniemczenia. Polacy traktowani byli na równi z Żydami, Cyganami, Białorusinami i Ukraińcami jako rasa obca. 
Jednak mimo iż byliśmy traktowani, jako ci podludzie, gorsi, ok. 3% Polaków stanowiło dobry materiał do germanizacji. Cel takich działań był oczywisty; 9 maja 1940 r. Himmler oświadczył: "Ze względów narodowych i politycznych konieczne jest zabezpieczenie anektowanych terenów wschodniej Europy, a później Generalnej Guberni dla osób krwi teutońskiej po to, by uczynić ową zagubioną germańską krew przydatną dla naszego społeczeństwa". 
Hitlerowcy planując wzrost "pożądanej rasowo" populacji niemieckiej, hamowali jednocześnie rozwój polskiej inteligencji, która z niemieckiego punktu widzenia była ongiś niemiecka, ale z biegiem czasu spolonizowała się. Istniała zadziwiająca i wprawiająca nas w niebotyczne wprost osłupienie teoria (niemiecka oczywiście), że przywódcy polskiego ruchu oporu posiadali znaczny procent krwi nordyckiej, który pozwala im aktywnie działać w przeciwieństwie do pogrążonych w fatalizmie elementów słowiańskich. To w głowie się po prostu nie mieści. Dalsza część teorii głosiła, iż gdyby osoby te zgermanizować, Polacy pozostaliby bez dynamicznych przywódców. Hitlerowcy czynili wysiłki, by programem germanizacji objąć całe grupy etniczne, np. mieszkańców Warmii, Mazur i Kaszub. Masowa germanizacja była dla nich rzeczywiście korzystniejsza, oszczędzała im śledztw, kontroli oraz przesłuchań. W ten sposób zgermanizowano większą część Śląska. 
W miarę trwania wojny Niemcy starali się powiększać szeregi Volksdeutschów; w tym celu odrzucano nawet hasła o rasowej czystości.
Jeden z przywódców polskiego podziemia, Stefan Korboński, oświadczył, że w roku 1942 na terenach włączonych do Rzeszy automatycznie wciągano na Volkslistę i wcielano do armii niemieckiej Polaków w wieku poborowym. Podczas operacji na Zamojszczyźnie Niemcy przesiedlili jedną trzecią ludności tamtych terenów do Niemiec celem germanizacji.
Ważny element niemieckiego programu degradacji biologicznej narodu polskiego i związanego z tym wzrostu potęgi Niemiec, stanowiło odbieranie rodzicom i germanizacja polskich dzieci. 18 czerwca 1941 r. Himmler oświadczył: "Uważam za słuszne, aby odbierać małe dzieci polskim rodzinom o szczególnie dobrych cechach rasowych i kształcić je później w naszych specjalnych instytucjach i domach dziecka, które jednak nie powinny być zbyt duże".
Wszystkie narody, które znalazły się podczas II wojny światowej pod okupacją hitlerowską, poznały smak terroru. Żaden jednak naród nie wycierpiał tyle, co Polacy, którzy ginęli nie tylko za czynny lub bierny opór, ale też za zwykłe nieprzestrzeganie godziny policyjnej czy handel na czarnym rynku; często wreszcie za sam fakt bycia Polakiem.
2000 obozów koncentracyjnych, których sieć niczym pajęczyna spowijała terytorium całego kraju, stanowiło najdramatyczniejsze świadectwo lat okupacji i skutków hitlerowskiej doktryny rasowej w Polsce. Obozy, takie jak w Bełżcu, Chełmnie, Sobiborze czy Sztutowie (Stuffhof), budowano wyłącznie w celu eksterminacji. Trzy największe obozy zagłady -Oświęcim-Brzezinka, Majdanek i Treblinka -pochłonęły miliony ludzkich istnień. Leżący na zachodzie obecnego terytorium Polski obóz w Gross Rosen traktowany był początkowo jako obóz pracy. Na terenach Niemiec również istniało szereg obozów; najbardziej znane z nich to: Dachau, Ravensbrueck, Buchenwald, Sachsenhausen i Mauthausen. Główne jednak obozy śmierci umieszczono w Polsce. Tutaj bowiem mieszkało najwięcej przyszłych ofiar hitleryzmu -Polaków i Żydów. W przeciwieństwie do Żydów, którzy ginęli najczęściej w komorach gazowych, większość Polaków została stracona w masowych egzekucjach, zginęła z głodu lub w efekcie morderczej pracy.
Również jednak w obozach znalazły śmierć setki tysięcy Polaków. Pierwszymi więźniami Oświęcimia stali się właśnie Polacy, którzy do 1942 r., to jest do czasu, gdy zaczęli napływać tam Żydzi, stanowili w obozie znakomitą większość. W Stutthof do roku 1942 również 90% więźniów stanowili Polacy. Pierwszej egzekucji przy użyciu trujących gazów dokonano na 300 Polakach i 700 radzieckich jeńcach wojennych. Do obozów koncentracyjnych trafiło tylu Polaków, że praktycznie każda polska rodzina miała kogoś, kto byt torturowany i stracony w obozie. Przez Dachau przeszło ich 35 tys., w Ravensbrueck uwięziono około 33 tys. polskich kobiet. W Sachsenhausen zginęło 20 tys. obywateli polskich; w Mauthausen -30 tys., a w Neuengamme -17 tys.
W wyniku trwającej blisko sześć lat wojny zginęło 6 028 000 obywateli polskich, czyli 22% ogólnej liczby mieszkańców -największy odsetek ze wszystkich okupowanych krajów Europy. 
W przybliżeniu połowę ofiar stanowili rodowici Polacy, pozostałe 50% -polscy Żydzi. 
Około 5 384 000 osób, czyli 89,9% ofiar (tak Żydów, jak i osób narodowości polskiej) zginęło w więzieniach, obozach śmierci, podczas nalotów bombowych, na skutek egzekucji, w wyniku likwidacji gett, wskutek epidemii, w efekcie głodu, wyczerpującej pracy i koszmarnych warunków życia.
Autor przedstawia Polaków, jako grupę etniczną, nie naród, co jest niezwykle istotne w jego wywodach i ma niebagatelne znaczenie dla treści książki. Rozprawia się (i podważa w sposób niezwykle obiektywny i udokumentowany merytorycznie sposób) z krążącymi od lat w świadomości wielu osób (głównie na Zachodzie), przekonaniem o „polskich obozach koncentracyjnych” i antysemityzmie  „wyssanym z mlekiem matki”. Pamiętacie nie tak dawna wypowiedź jednego z polityków, to jest właśnie pokłosie tego przekonania i z tym m.in. walczy od lat autor.
Temat stosunków polsko – żydowskich jest przez autora poruszany i to wiele razy, ale zarówno w zakresie „tych antysemickich Polaków”, jak i organizacji pomagających Żydom, jak np. Żegota i wielu innych.
Z każdego zdania zawartego w książce widać, że jest ona efektem wieloletnich i niezwykle drobiazgowych badań.
Jak pisze prof. Davis, Zapomniany Holokaust jest jedną z pierwszych książek, w których sugerowano, że żaden poważny badacz nie może opisywać tragedii jednej społeczności, nie sprawdziwszy, co się stało z innymi grupami etnicznymi. 
I takie założenie przyświecało Lucasowi w trakcie pracy nad książką.
Od razu zaznaczamy, książka nie dot. tylko i wyłącznie polskiej zagłady. Autor porusza wiele innych ważnych tematów. Przedstawia m.in. bardzo krytyczną opinię o rządzie II RP, jak i Rządzie RP na Uchodźstwie. Autor szczerze opisał i przykłady polsko-niemieckiej współpracy, taktyczne błędy (tak ciągle dyskusyjne)  Powstania Warszawskiego. W swoich opisach starał się być, jak najbardziej obiektywnym i chwała mu za to.
Jest to także książka ciekawa i ważna z tego powodu, iż jej autorem jest cudzoziemiec, nie posiadający polskich korzeni. Coraz częściej na światowej arenie ukazują się książki zachodnich autorów dot. Holokaustu, Polski, ale jak udowadnia we wstępie prof. Davis, są one wydawane przez wydawnictwa niszowe, które nie są w stanie szerzej ich zaprezentować, czy rozreklamować. Jednym z powodów, tak skromnej liczby książek o tematyce polskiej w okresie II wojny światowej, jest słaba znajomość naszego języka, zbyt słaba, żeby badacze mogli zgłębiać dokumenty, a ci, którzy znają język, zdaniem prof. Davisa nie chcą zajmować się tematyką, żeby nie wzbudzać oburzenia swoich żydowskich kolegów. Tym bardziej należy docenić pracę Lucasa. Być może są w niej jakieś błędy merytoryczne, spotkaliśmy się z taką opinią, ale żadne z nas nie jest ekspertem od tej tematyki i nie zauważyło ich. 
Plusem oprócz strony merytorycznej jest bardzo staranne wydanie, bogata bibliografia, która pozwoli osobom zainteresowanym tematyką dalej ją zgłębiać, oraz indeks nazw, pozwalający szybko odnaleźć pożądany fragment.
Nie jest to książka nowa, jej pierwsze wydanie ukazało się na Zachodzie w latach 80. XX w., wtedy wywołała prawdziwą burzę. Jaki będzie jej odbiór w XXI w. u nas?
Książkę polecamy wszystkim, zarówno tym zainteresowanym historią, jak i jej przeciwnikom. Jest to pozycja, którą każdy powinien poznać. Jest to książka fascynująca, nie epatująca ani polskością, ani antysemityzmem, ani nadmiernymi danymi historycznymi. Napisana przy tym bardzo przystępnym językiem, bez historycznego nadęcia jest świetną, choć nie ukrywamy bardzo wstrząsającą lekturą.