Ja, Klaudiusz - Robert Graves

Wydawnictwo Książnica, Okładka miękka, 328 s., Moja ocena 5,5/6
Ja, Klaudiusz, to niezwykła powieść brytyjskiego pisarza Roberta Graevesa napisana w 1934r. Jej forma to autobiografia, samego cesarza Rzymskiego. Jest to też pierwsza część dylogii o dziejach antycznego Rzymu, która ukazuje dzieje dynastii julijsko-klaudyjskiej od zamachu na Juliusza Cezara w 44 r. p.n.e. do zabójstwa Kaliguli w 41r.
Klaudiusz, Tiberius Claudius Drusus Nero Germanicus, oficjalna tytulatura cesarska: Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus ur. 01.08.10 r.p.n.e. zm. 13.10.54r. Był czwartym z kolei cesarzem rzymskim, bratankiem cesarza Tyberiusza, stryjem cesarza Kaligulil.
Pomimo tak bliskich powiązań z panującą dynastią,  nie brał udziału w życiu publicznym. Przyczyną tego były liczne ułomności fizyczne. Klaudiusz utykał na skutek paraliżu dziecięcego, ślinił się, jąkał, miał mimowolne ruchy mięśni twarzy, ciekło mu z nosa, z powodu świnki ogłuchł na prawe ucho i często chorował. Członkowie rodziny uważali to za skutek umysłowego upośledzenia i dlatego trzymali go z dala od świata publicznego. W szczególności matka Antonia (nazywała go "monstrum zaczętym, ale nie dokończonym przez naturę") i babka Liwia traktowały go jak idiotę. Nie powierzono mu żadnych urzędów oficjalnych. Będąc izolowany przez całe dzieciństwo i młodość, poświęcał czas na czytanie, zdobywając szeroką wiedzę, szczególnie z zakresu historii. To, że traktowano go jako głupka, uchroniło go od niebezpieczeństw związanych z wewnętrzną walką o władzę w rodzinie cesarskiej. Nikt nie przewidywał, że może odegrać jakąkolwiek rolę polityczną. Jego bratanek, Kaligula, gdy został cesarzem, dla żartu mianował Klaudiusza konsulem (ukochanego konia też nim mianował, wiec miał bardzo wysokie mniemanie o zdolnościach wuja). Był to pierwszy publiczny urząd sprawowany przez Klaudiusza, który miał wtedy 46 lat. W zamieszaniu po morderstwie Kaliguli część żołnierzy gwardii pretoriańskiej zdecydowała się na obwołanie cesarzem Klaudiusza, jedynego dorosłego przedstawiciela dynastii julijsko-klaudyjskiej. Tradycja mówi, że został znaleziony, gdy ukrywał się za kotarą, wbrew swej woli zaniesiony do obozu pretorianów i tam obwołany imperatorem. Pomimo początkowego sprzeciwu senat, świadom swojej bezsilności wobec żołnierzy, zatwierdził jego status. Po raz pierwszy tak jawnie unaocznił się prawdziwy charakter pryncypatu – władza cesarzy opierała się na sile militarnej, a czasy, gdy wola senatu miała znaczenie, bezpowrotnie minęły. 

Klaudiusz

Ja, Klaudiusz, to opowieść obejmująca 50 lat życia Klaudiusza, od jego narodzin do momentu objęcia przez niego urzędu cesarza. Powieść jest wspaniała i jednocześnie doskonała. 
Robert Graves stworzył jedną z lepszych powieści historycznych, jakie czytałam (a sporo ich było), a jednocześnie cenne źródło informacji i wiedzy historycznej. Co mnie szczególnie urzekło, to fakt, iż Graves ani przez moment niczego nie zmyśla, nie wymyśla, nie mija się z prawdą, w jego książce nie ma miejsca na wesołą twórczość własna, która tak w powieściach historycznych mnie irytuje. Jest za to miejsce na ukazanie antycznego Rzymu takim, jakim naprawdę był, ukazanie sporów, niepokojów, wspaniałości, ale i wielkiego okrucieństwa zarówno w samej dynastii panującej, jak i wśród ludności pospolitej. Już w trakcie lektury pierwszych stron książki, wyraźnie rzuca się w oczy, że pisarz zadał sobie bardzo dużo trudu, żeby zapoznać się z licznymi materiałami źródłowymi i ukazać Rzym i dom julijsko-klaudyjski takim, jakim naprawdę był. Genialnie ukazane odrzucenie Klaudiusza przez całą rodzinę, a w szczególności przez matkę. Sposób dochodzenia do władzy w dynastii panującej, zakulisowe rozgrywki, gdzie nie było miejsca na sentymenty rodzinne czy przyjaźnie, a mordowanie rodziny było chlebem powszednim.
Poza tym cała galeria postaci historycznych, niezwykle barwnych, momentami zabawnych, na pewno irytujących i okrutnych, ale taki był antyczny Rzym, stąd też moje wielokrotnie negowane (przez 90% otoczenia) w trakcie studiów zdanie, że to jedna z okrutniejszych i bardziej krwawych antycznych cywilizacji:). Moje zdanie było i nadal negowane, bo przecież antyczny Rzym to taka wspaniałą cywilizacja. A guzik prawda. Ale to już temat na odrębny post i to długi. Niemniej lekturę książki gorąco polecam, to historyczno- literacki majstersztyk. Napisana jest wspaniałym prostym, a jednocześnie niezwykle barwnym językiem, a fakty historyczne są podane w taki sposób, że z pewnością zachwycą każdego, nawet najbardziej zagorzałego przeciwnika historii.
Ja, Klaudiusz jest lekturą niezwykłą, napisaną niezwykle sprawnym piórem historyka, ale nie mającą nic wspólnego z monotonnym, podręcznikowym schematem. Gorąco zachęcam do lektury i szukam kolejnej części dylogii Klaudiusz i Messalina.