Cesarz Rzymu - Mary Winifred Beard

 

Wydawnictwo Rebis, Moja ocena 6/6
Książkę podczytywałam we fragmentach. Fascynująca lektura. Autorka, znana historyczka i filolożka klasyczna, rozpoczyna naszą wspólną podróż słowami: Witaj…w świecie rzymskich cesarzy. To mówi bardzo dużo o treści książki.
Beard przygląda się władzy w starożytnym Rzymie, skupiając się na osobach, które ją sprawowały, oraz na systemie, który umożliwił im rządzenie.
Badaczka w swojej pracy zadaje pytania: kim byli cesarze, co motywowało ich decyzje, jakie historie o nich opowiadano, w jaki sposób łączono te opowieści z mitami i sensacyjnymi relacjami. Podobne pytania zadawało sobie zapewne wielu z nas. Antyczny Rzym od stuleci fascynuje naukowców, ale i zwyczajnych ludzi. Pytań dotyczących sprawujących władzę cesarzy, ich życia, konkretnych wydarzeń jest mnóstwo. Beard postanowiłą na część z nich odpowiedzieć.
Historyczka bada mity i legendy otaczające cesarzy, ale nie tylko. Stara się również uchwycić dynamikę władzy w Cesarstwie Rzymskim. W tym celu zadaje wiele pytań i udziela na nie odpowiedzi. Jak wyglądało życie codzienne władców? Jak się żywili, podróżowali, z kim spędzali czas? Autorka z dużą starannością bada te kwestie i przedstawia czytelnikowi bardzo ciekawy obraz funkcjonowania cesarzy w ich prywatnym i publicznym życiu. Porusza także tematykę korupcji, intryg dworskich i stosunków międzyludzkich na dworze cesarskim.
Bardzo ważnym aspektem książki jest analiza relacji między cesarzem a społeczeństwem. W kontekście Cesarstwa Rzymskiego autorka bada, jak bardzo system ten opierał się na wsparciu rozmaitych grup społecznych, takich jak arystokracja, niewolnicy, wyzwoleńcy, żołnierze czy kupcy. Beard stawia pytanie, na ile samodzielni byli cesarze, a na ile ich władza była zależna od innych osób. Wnioski dla wielu osób mogą być zaskakujące.
W książce padają także ważne pytania o szaleństwo i racjonalność cesarzy. Beard przedstawia i ocenia stereotypy traktujące o cesarzach jako niepoczytalnych władcach, których historie przeszły do legendy. Udowadnia, iż częściowo są one pełne okrucieństwa i irracjonalności, a częściowo wręcz odwrotnie. Np. Kaligula, który powszechnie uznawany był za zwyrodniałego szaleńca. Beard oceniła go bardzo ciekawie. Gwarantuję, iż będziecie zaskoczeni.
Na osobną uwagę zasługuje bardzo bogate źródłoznawstwo. Dla mnie, z wykształcenia i pasji historyka i archeologa, to rzecz bardzo istotna. Autorka odwołuje się do wielu klasycznych dzieł autorów takich jak Tacyt, Swetoniusz, Plutarch czy Kasjusz Dion, którzy szczegółowo opisali życie cesarzy i wydarzenia związane z rzymską polityką. Beard analizuje zarówno teksty historyczne, jak i biografie cesarzy, takie jak Żywoty Cezarów Swetoniusza, które są pełne anegdot, często przesadzonych i sensacyjnych. Cesarze ukazywani są w nich jako postaci kontrowersyjne, często niemal mityczne. Beard wnikliwie bada te opowieści, starając się oddzielić prawdę od mitów.
Książka opiera się również na badaniach archeologicznych, które umożliwiają zrozumienie codziennego życia cesarzy i ich dworów. Wskazówki płynące z wykopalisk, takich jak ruiny pałaców, świątyń, mozaiki czy inskrypcje, dostarczają dodatkowych informacji o strukturze władzy i materialnej stronie cesarskiego życia. Beard z powodzeniem łączy te wyniki z tradycyjnymi tekstami literackimi. W ten sposób tworzy pełniejszy obraz starożytnego Rzymu.
W pracy znajdują się także odniesienia do numizmatyki, która odgrywa dużą rolę w badaniu władzy cesarskiej. Beard wskazuje na monetę jako jedno z najistotniejszych narzędzi propagandowych, za pomocą których cesarze komunikowali swoje panowanie i wartości.
Co cenne, historyczka nie tylko korzysta z klasycznych źródeł, ale również krytycznie je analizuje. Zwraca uwagę na to, jak historycy starożytni manipulowali faktami, tworząc mitologie wokół cesarzy, które nie zawsze były prawdziwe. Z jednej strony autorka pokazuje, jak niektóre historie o cesarzach zostały przerysowane i urastały do rangi mitu, a z drugiej strony stara się oddzielić fakty od fikcji. Tym samym ukazuje, jak bardzo władza cesarzy była zależna od publicznego wizerunku i jak historie te były wykorzystywane do budowania określonych narracji politycznych. Sami musicie przyznać, iż takie działanie rządzących jest aktualne nawet w naszych czasach.
Cesarz Rzymu to doskonale napisana książka, która nie tylko rozjaśnia złożoną rzeczywistość władzy w starożytnym Rzymie, ale również zmusza czytelnika do refleksji na temat natury władzy i jej wpływu na społeczeństwo. Beard zachowała doskonałe proporcje między naukową rzetelnością, a przystępną lekturą. To pozycja, która poszerza naszą wiedzę dot. starożytnego imperium i ukazuje w jaki sposób Cesarstwo Rzymskie mogło przetrwać tak długo.
Fascynująca książka, doskonała lektura dla każdego intersującego się antycznym Rzymem, historią, władzą i manipulacją ludżmi. Polecam. Trochę się rozpisałam, ale antyczna historia to moja pasja.