Tove Jansson mama Muminków - Boel Westin

Wydawnictwo Marginesy, Okładka twarda, 510 s., Moja ocena 6/6
Wszyscy u mnie w domu śpią, mam więc chwilę czasu, żeby napisać kilka słów na temat cudownej książki, która opowiada niesamowite wprost życie Tove Jansson, twórczyni wieloczęściowego cyklu o Muminkach.
Książkę zaczęłam podczytywać jeszcze przed wyjazdem na urlop, skończyłam wczoraj. Chociaż jest to wspaniała, niezwykle ciekawa pozycja, nie da się jej przeczytać od razu. Stąd moje podczytywanie fragmentami. 
Autorka książki, profesor Boel Westin jest szwedzką profesor literatury i światowym autorytetem, jeśli chodzi o twórczość Tove Jansson. Dzięki swojej pracy naukowej i fascynacji Tove, Westin stała się bliską przyjaciółką artystki. Po jej śmierci otrzymała dostęp do prywatnego archiwum Janssonów, pełnego listów, notatek oraz, oczywiście, rysunków. Na ich podstawie postała biografia mamy Muminków.
Któż nie zna bajek o rodzinie i przyjaciołach niewielkich, białych stworków, jakimi są Muminki. Można je lubić, lub ich nie znosić, ale nie można ich nie znać. Podobnie, jak nie można nie znać barwnego życia ich twórczyni. 
Tove Jansson zasłynęła przede wszystkim (a w świadomości wielu, tylko) jako autorka serii o Muminkach. Jednak w momencie, gdy te białe stworki rodziły się (notabene w bólach) była już cenioną artystką, rysownikiem, grafikiem, pisarzem. Mimo, iż Muminki przyniosły jej wielką sławę i artystyczną nieśmiertelność, do końca szukała, dążyła. Czego szukała? Do czego dążyła? Dlaczego ciągle czuła się niezaspokojona, niespełniona w życiu zawodowym? Jaka była prywatnie? Tego dowiecie się w trakcie lektury. 
Ksiązka napisana jest niezwykle barwnym językiem. Dodatkowo pełno w niej cytatów, niepublikowanych nigdzie indziej zdjęć, rysunków, plakatów. Dzięki nim biografia ta jest nie tylko książką, ale także wspaniałym albumem. Przyznam się, że dotychczas nie spotkałam się z biografią tak barwną, tak kolorową, tak pełną rysunków, zdjęć, plakatów, wycinków artykułów z gazet etc.
Boel Westin wykonała kawał porządnej roboty. Dzięki niej poznajemy niebanalna kobietę, wręcz tytana pracy. Tove od zawsze rysowała, już od maleńkości pracowała. Pierwsze ilustracje czternastoletniej Tove pojawiły się w czasopiśmie młodzieżowym. Pierwszą indywidualną wystawę miała w 1943 r. Była także twórczynią mu-rali - ogromnych malowideł naściennych. Ozdabiała nimi szkoły i przedszkola oraz dziecięcy szpital Aurora w Helsinkach. Dużo malowała - jej styl przechodził od impresjonizmu do abstrakcyjnego modernizmu. Ilustrowała własne książki i klasykę światową. Tworzyła komiksy, napisała sztukę Troll i kulisserna zaprojektowała do niej scenografię i kostiumy. Była niezwykłą i niezmiernie pracowitą artystką, do tego niesamowicie wprost uzdolnioną.
Jak na owe czasy (rocznik 1914) Tove była odważna, arcy odważna. Nie kryła swoich skłonności homoseksualnych. Wyobrażcie sobie lata 50-60. znana artystka nie wstydzi się swojego homoseksualizmu... niewyobrażalne. A trzeba pamiętać, że był to okres, gdy homoseksualizm w Finlandii był zakazany. Tove nie bała się, nie wstydziła, szukała za to miłości i znalazła ją. Nazywała się Tuulikki Pietila i była o trzy lata młodsza od Tove. Pokrewna zawodowo dusza, bo Tuulikki była graficzką. Ukochana Tove stała się wzorem dla Too-Tiki - krępej ...hmmm osoby, istoty...?.., która pojawia się w Zimie Muminków i Opowiadaniach Muminków.

Tiuulikki i Tove

Muminek i Too-Tikki

Do czasu powstania niniejszej książki, nikt nie zdawał sobie ile rysunków artystka wykonała. Dopiero Westin ukazuje nam ogrom katalogu dzieł Tove. Szkoda, że większość prac plastycznych i literackich Jansson jest u nas nieznana. A może któreś z wydawnictw pokusi się o ich wydanie...
Do powstania książki, wiadomości o Tove Jansson były niepełne. Teraz dzięki Boel Westin mamy okazję poznać nietuzinkową osobę.  
Czy Tove Jansson przypadnie wam do gustu? Tego nie wiem. Wiem natomiast, że koniecznie musicie poznać jej życie (niezależnie od tego czy kochacie, czy nie białe stworki). Ja jestem pod ogromnym wrażeniem zarówno Tove jako kobiety, artystki, człowieka, jak i ogromu pracy, jaki wykonała Boel Westin.
Zachęcam do lektury.

Tove Jansson i jej biali, mali przyjaciele, w których świecie znalazła szczęście.

Seria książek o Muminkach składa się z 9 części:

• Małe trolle i duża powódź (Smatrollen och den stora översvämningen), Tłumaczenie polskie Teresa Chłapowska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1995
• Kometa nad Doliną Muminków (Kometen kommer), tłumaczenie polskie Teresa Chłapowska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1977
• W Dolinie Muminków (Trollkarlsen hatt), tłumaczenie polskie Irena Szuch-Wyszomirska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1964
• Pamiętniki Tatusia Muminka (Muminpappans memoarer), tłumaczenie polskie Teresa Chłapowska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1978
• Lato Muminków (Farlig midsommar), tłumaczenie polskie Irena Szuch-Wyszomirska Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1967
• Zima Muminków (Trollvinter), tłumaczenie polskie Irena Szuch-Wyszomirska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1969
• Opowiadania z Doliny Muminków (Det osynliga barnet), tłumaczenie polskie Irena Szuch-Wyszomirska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1968
• Tatuś Muminka i morze (Pappan och havet), tłumaczenie polskie Teresa Chłapowska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1977
• Dolina Muminków w listopadzie (Sent i november), tłumaczenie polskie Teresa Chłapowska, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1980

Komiksy o Muminkach, ukazywały się w następującej kolejności:

• Mumintrollet och jordens undergång (rok wydania oryginału: 1947/48) (powszechnie uznawane za część zerową, brak polskiego wydania)
• Mumintrollet (1954/55), Rabusie (wydane w Polsce w albumie Muminki i Marsjanie, Egmont 2006)
• Muminfamiljen (1955), Życie rodzinne (Wyspa Muminków, Egmont 2006)
• Mumin på Rivieran (1955), Muminki na Riwierze (Muminki na Riwierze, Egmont 2006)
• Den ensliga ön (1955), Wyspa Muminków (Wyspa Muminków, Egmont 2006)
• Den farliga vintern (1955), Niebezpieczna zima (Nowy dom Muminka, Egmont 2005)
• Låtsaslek (1956), Zabawa w udawanie (Zabawa w udawanie, Egmont 2006)
• Mumin bygger ett hus (1956), Nowy dom Muminka (Nowy dom Muminka, Egmont 2006)
• Mumin börjar ett nytt liv (1956), Nowe życie Muminków (Nowy dom Muminka, Egmont 2005)
• Mumin blir kär (1956), Zakochany Muminek (Wyspa Muminków, Egmont 2006)
• Mumindalen blir djungel (1956), Dżungla w Dolinie Muminków (Muminki i morze, Egmont 2005)
• Mumin och marsmänniskorna (1957), Muminki i Marsjanie (Muminki i Marsjanie, Egmont 2006)
• Mumin och havet (1957), Muminki i morze (Muminki i morze, Egmont 2005)
• Föreningsliv i Mumindalen (1957), Związkowcy w Dolinie Muminków (Lampa Muminka, Egmont 2007)
• Mumintrollet i vilda västern (brak polskiego wydania)
• Snorkfröken i rokoko (1958), Panna Migotka w dobie rokoko (Lampa Muminka, Egmont 2007)
• Mumin och medborgarkänslan (brak polskiego wydania)
• Mumin och kometen (brak polskiego wydania)
• Mumin och den gyllene svansen (1958), Złoty ogon Muminka (Tatuś Muminka i szpiedzy, Egmont 2006)
• Muminvinter (brak polskiego wydania)
• Mumin till sjöss (1959), Muminki zostają marynarzami (Muminki na Riwierze, Egmont 2006)
• Klåttdjurets frieri (1959), Zaloty nieboraka (Zabawa w udawanie, Egmont 2006)

Inne książki wydane w Polsce

• Książka o Mimbli, Muminku i Małej Mi - Co było potem? (Hur gick det sen. 1952), tłumaczenie Ewa Kozyra-Pawlak, EneDueRabe 2011
• Kto pocieszy Maciupka? (Vem ska trösta Knyttet?. 1960), tłumaczenie Teresa Chłapowska, Nasza Księgarnia 1980
• Niebezpieczna podróż (Den farliga resan. 1977), tłumaczenie Teresa Chłapowska, Nasza Księgarnia 1986
• Kamienne pole (Stenåkern. 1984), tłumaczenie Teresa Chłapowska, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989
• Podróż z małym bagażem, Wydawnictwo Waza 1994, wybór i przekład Teresa Chłapowska, zbiór 12 opowiadań wybranych z wydań szwedzkich: Lyssnerskan (1971), Resa med latt bagage (1989) i Rent spel (1989)
• Lato (Sommarboken. 1972), tłumaczenie Zygmunt Łanowski, Nasza Księgarnia 1980
• Córka rzeźbiarza (Bildhuggarens dotter. 1968), zbiór opowiadań, tłumaczenie Teresa Chłapowska, wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria 1999
• Uczciwa oszustka (Den ärliga bedragaren. 1982), tłumaczenie Halina Thylwe, Nasza Księgarnia 2013