Dzieje Żydów w Polsce i w Rosji

Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Moja ocena 6/6
Podczytywałam od kilkunastu dni i wreszcie skończyłam.
Wspaniała książka. Jest to skrócona wersja trzytomowego dzieła The Jews in Poland and Russia, które wydane zostało w latach 2009-2012 w Oksfordzie.
Autor korzystając z wielu materiałów źródłowych oraz własnych, prowadzonych latami badań, w sposób niezwykle merytoryczny, ale i pasjonujący ukazuje całokształt życia duchowego, kulturowego i fizycznego żydowskich społeczności egzystujących na terenie Polski i Rosji w okresie od XVII wieku do początku XXI wieku. 
Książka jest podzielona na kilka części. Początkiem lektury jest bardzo przystępnie nakreślone tło polsko-litewskie.Od razu może nasuwać się pytanie skąd poruszanie kwestii litewskiej. Otóż w połowie XVII wieku społeczność żydowska Rzeczypospolitej Obojga Narodów była największa na świecie. Było to efektem rozpoczętego pod koniec XIII wieku procesu kształtowania się nowej geografii świata w jakim żyli Żydzi na terenach ówczesnej Europy Zachodniej. Rugowanie ich z dotychczas zajmowanych miejsc, tworzenie gett, odbieranie przywilejów, to wszystko było normą w wielu krajach. Wtedy dla Żydów swoistą ziemią obiecaną stały się tereny w Królestwie Polskim i Wielkim Księstwie Litewskim. Kolejne rozdziały prezentują niezwykle złożony charakter przemian i procesów przystosowawczych Żydów do życia w nowym, a póżniej także zmieniającym się otoczeniu, w nowoczesnym świecie, do współżycia z sąsiadami, ich wieloletnie próby transformacji i integracji, jakie miały miejsce w obu krajach na przestrzeni kolejnych dekad, ewoluującą kulturę, rozkwit kultury i autonomii żydowskiej w XVIII wieku, kiedy ziemie Rzeczypospolitej Obojga Narodów były największym centrum żydowskiego świata. Poruszana jest także tematyka znaczenia Żydów w polskim i rosyjskim życiu kulturalnym i gospodarczym na przestrzeni kolejnych wieków, życia Żydów w Polsce po I wojnie światowej i w Rosji radzieckiej, kwestii holokaustu, podejścia po 1945 roku do kwestii żydowskiej władz radzieckich i polskich, kryzysu roku 1968 i życia Żydów po upadku komunizmu, aż po czasy obecne. Jak widać zakres poruszanych przez autora zagadnień jest niezwykle szeroki. Historyk uwzględnia całokształt historii i rozwoju Żydów na w/w terenach w przedmiotowym okresie zwracając uwagę na kolejne procesy, jakie miały miejsce w ewolucji życia żydowskiego w Europie Wschodniej. Omawiane są zarówno pozytywne aspekty, jak i tragizm ich XX-wiecznej historii. Co niezwykle cenne, prof. Polonsky nie epatuje martyrologią żydowską, a pozostaje bezstronnym kronikarzem, sprawozdawcą kilkuwiekowej koegzystencji Żydów, Polaków i Rosjan. 
Uzupełnieniem są liczne, niezwykle ciekawe przypisy, które znajdują się u dołu stron i pozwalają zainteresowanym sięgnąć do kolejnych pozycji. Cennymi są także: słownik pojęć żydowskich, zbiór map ukazujących rozwój Żydów, ich kultury na konkretnych terenach w różnych latach oraz  bogata, licząca 43 strony bibliografia. 
Mimo naukowego charakteru, doskonałego opracowania merytorycznego, książka napisana jest niezwykle ciekawie, przystępnym językiem, a jej lektura wydaje mi się koniecznością. Wszak nasze losy były, są i zapewne będą splecione, a bez zrozumienia wielu omówionych w książce kwestii, bez znajomości różnorodnych uwarunkowań nie da się zrozumieć, zaakceptować, wspólnie egzystować.
Jak dla mnie jest to pozycja absolutnie genialna, której nie może zabraknąć w żadnej biblioteczce. Jej lektura, to wspaniała przygoda i niesamowita porcja wiedzy. Gorąco zachęcam do sięgnięcia po Dzieje Żydów we Polsce i Rosji.  
Profesor Antony Polonsky, autor niniejszej pozycji, jest jednym z najbardziej znanych w świecie badaczy stosunków polsko-żydowskich. Obecnie jest profesorem w Lown Center for Judaica Studies na Uniwersytecie Brandeis. Był współzałożycielem Institute for Polish-Jewish Studies (Oxford) oraz American Association for Polish-Jewish Studies. W 2014 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.Wśród jego największych dokonań jest wydawnictwo "Polin. Jurnal of Polish-Jewish Studies.