Córki gór - Anna Jorgensdotter

Wydawnictwo WAB, Seria z miotłą,  Bergets dottrar, Okładka twarda, 536 s., Moja ocena 5,5/6

Przyznam się, że dawno żadna powieść tak mnie nie zachwyciła, jak Córki gór. Z tym, że jestem bezkrytyczna, ponieważ uwielbiam literaturę skandynawską, a szwedzką w szczególności.

Akcja książki rozpoczyna się w Sandviken i w zasadzie do tej miejscowości ogranicza. Jest to prowincjonalna wieś w Szwecji, wieś w której w zasadzie nic się nie dzieje i nic się nigdy nie zmienia, i w tym problem. Głównych bohaterów - rodzinę Steenów poznajemy tuż przed wybuchem II wojny światowej w 1938r., natomiast ostatni opis losów ma miejsce w 1958 r. Czyli rodzeństwu towarzyszymy przez 20 lat, a dwie dekady to sporo w życiu każdego człowieka, ale czy także w przypadku rodziny Steenów? Bohaterami jest pięcioro rodzeństwa. Każde z nich jest inne, każdego losy są niesamowicie poplątane, poszarpane, co mi się automatycznie skojarzyło ze skandynawskim krajobrazem. 
 Każde z rodzeństwa jest mega skomplikowane, zarówno jeżeli chodzi o to, jak się zachowuje, jak i w zakresie wewnętrznych przeżyć. Najodważniejsza, najciekawsza jest moim zdaniem Sofia, świetnie zapowiadająca się narciarka. Dziewczyna nieoczekiwanie odrzuca zaloty nieśmiałego Miltona, po to, żeby wyjść za mąż za Arvida, co (jak czas pokaże) niestety okaże się największą pomyłką jej życia. 
Kolejna z sióstr -  Karin umiera wskutek gorączki połogowej. 
Uzdolniony Otto marzy o karierze sportowej lub zawodzie cyrkowca, pragnie za wszelką cenę wyrwać się z pogrążonej w stagnacji wsi, której klaustrofobiczna atmosfera działa na niego bardzo negatywnie, dołuje go. Atmosfera takiej wsi chyba na każdego działała by podobnie. To nie jest sympatyczne, niewielkie miasteczko rodem np. z serialu familijnego, to ponura, malutka wioska pod koniec lat 40. XX w. Nic dziwnego, że Otto i jego rodzeństwo żle się tam czują. W końcu Otto poślubia Niemką Barbarę. Była to niesamowicie odważna decyzja. Należy wziąć pod uwagę w jakim okresie rozpoczyna się akcja powieści - tuż przed wybuchem II wojny światowej. Ówczesne czasy i polityczne nastroje Szwedów oraz pozostałych mieszkańców Europu nie były Niemcom przychylne. Jak to wpłynie na Otto i jego żonę? Dowiecie się tego z książki:). 
Kolejna z rodziny Steenów jest, jak na ówczesne czasy i miejsce w jakim żyje...inna i odbiegająca od schematów, od ramek w jakich wielu chciałoby ją zawrzeć.  Emilia sama zarabia na swoje utrzymanie, nie zamierza mieć dzieci (chociaż wszyscy tego właśnie po niej oczekują) i żyje w wolnym związku (co samo w sobie było już nie do pomyślenia). 
W równie niekonwencjonalny sposób żyje również Edwin, płaci jednak za to najwyższą cenę, cenę, która mnie niesamowicie poruszyła. Zbliża się II wojna światowa, kształtują się ruchy narodowe, wyzwoleńcze, postępuje – przynajmniej teoretycznie jeżeli chodzi o szwedzką prowincję – emancypacja kobiet (trzeba pamiętać, że to nie jest jeszcze ta liberalna Szwecja, którą znamy teraz). Ale...no właśnie...czy w Sandviken i rodzinie Steenów cokolwiek się zmienia? Czy zmiany w kraju, w Europie maja jakikolwiek (choćby najmniejszy) wpływ na rodzeństwo?  Jeżeli tak, to jaki? Czy rodzeństwo w końcu opuści wioskę? Czy będzie miało możliwość i odwagę, żeby żyć po swojemu, żeby być sobą? Tego możecie się dowiedzieć czytając Córki gór. Polecam, polecam, polecam:).

Córki gór to nie jest łatwa lektura, to przejmująca, momentami szokująca i to bardzo, ale niesamowicie wartościowa i wspaniała saga. Śledzimy losy rodziny, ich życie codzienne,  problemy, obawy, wybory i ich tragiczne nieraz konsekwencje. To wszystko na tle szalejącej wojennej zawieruch i szwedzkiej prowincji lat 50. 

Nie ma tu szybkiej ala amerykańska akcji. Są za to szczegółowe opinie, opisy, powolne tempo, rozterki, rozmowy, surowe, ale jakże piękne krajobrazy i momentami nawet okrutne życie.

Mimo okrucieństw wojny, życie bohaterów nie zmienia się. Autorka w genialny wprost sposób pokazuje jak losy świata mogą nie wpływać na życie ludzi w małej szwedzkiej miejscowości. Bohaterowie wiodą proste życie, w zgodzie z otaczająca ich naturą, skupiają się na codzienności, na tym, jak przetrwać, a wojna i polityka są dla nich jedynie tematami do rozmów, tematami wydarzeń, które są daleko poza nimi.Ważniejsze niż historia i polityka są codzienne obowiązki, zwykłe życie, które przecież musi toczyć się dalej:

Świat ma tak niewiele wspólnego z Norrby. Krowy trzeba wygonić na pastwisko, przyprowadzić, nakarmić i wydoić. Mleko trzeba przecedzić. Wygotować pościel. Przyrządzić jedzenie, po południu pozmywać. Zacerować pończochy. Zagnieść ciasto. Upiec chleb. Wypastować podłogi. Zanim się skończy trzeba zaczynać od nowa.(...)

Autorka ukazuje również, jak młodzieńcze marzenia o życiu mogą się nawet znacznie rozmijać z faktycznym dorosłym życiem; jak różne oblicza może mieć miłość. W trakcie lektury nasuwa się od razu refleksja, że nam też nie wszystko ułożyło się, tak jak w wieku 15-18 lat planowaliśmy. Dzięki takim refleksjom, powieść ta wydaje mi się jeszcze bardziej wartościowa.

Książkę czyta się niełatwo, mogę nawet śmiało napisać, że momentami jest ciężko, a to za sprawą innej (co nie znaczy, że złej) narracji. Autorka przeplata dialogi zewnętrzne z narracją i dialogami wewnętrznymi bohaterów. Styl bardzo specyficzny, sami musicie to przyznać. Do tej pory nie spotkałam się z taką narracją. To właśnie sprawiało mi na początku pewną trudność, musiałam przyzwyczaić się do specyficznego stylu autorki. Ale to dzięki temu, mamy unikalną możliwość odkrycia zawiłości duszy i świata w skandynawskiej wiosce Sandviken.A te zawiłości świata wewnętrznego bohaterów idealnie pasują do otaczającego ich skandynawskiego krajobrazu.

Anna Jörgensdotter (ur. 1973) – szwedzka pisarka, publicystka i redaktorka, prowadzi warsztaty kreatywnego pisania. Autorka powieści, dramatów i zbiorów wierszy. Zadebiutowała w 2002 roku książką dla dzieci Pappa Pralin. Córki gór (2009), jej pierwsza powieść dla dorosłych, zostały wyróżnione prestiżową nagrodą literacką im. Ivara-Lo Johanssona.